📌 پادکست اپیزود دوم تفکر انتقادی (چطور استدلال کنیم) و اپیزود 74 پادکست های روانشناسی و فلسفی رادیوبینا

1401-10-18 525 نفر

دسته بندی: پادکست روانشناسی > پادکست های دوره آموزش تفکر انتقادی رایگان

پادکست اپیزود دوم تفکر انتقادی (چطور استدلال کنیم) و اپیزود 74 پادکست های روانشناسی و فلسفی رادیوبینا

پادکست های تفکر انتقادی

پادکست های روانشناسی

کورس تفکر انتقادی قسمت دوم چطور استدلال کنیم

در اپیزود قبلی من در مورد ۲ پیش شرطِ، تفکر انتقادی باهاتون صحبت کردم، برای تفکر انتقادی ما باید مهارت خوب و فعالانه شنیدن و همچنین مهارت تفکر مستقل را داشته باشیم. در مبحث تفکر انتقادی براتون توضیح دادم که ما از روی شنیدن و دیدن درست، میتونیم به یک نتیجه گیری برسیم که بهش میگن استنباط. من سعی میکنم خیلی از کلمات پیچیده استفاده نکنم و فقط در قالب مثال های روزمره براتون این مفاهیم را توضیح بدم اما اصطلاحات را یک بار  به کار میگیرم تا فقط باهاش آشنا بشید و تاکید بیشترم روی یادگیری و تجربه عملی هست. میخوام روش استدلال قوی را براتون توضیح بدم، چطور درست و دقیق استدلال کنیم.

بگذارید یک مثال بزنم، به این جمله دقت کنید.

دروغ در رابطه باعث سرد شدن و دوری افراد از یکدیگر می‌شود.

تام، مدام به همسرش لورا دروغ می‌گوید.

وقتی شما این دو جمله را  میشنوید، و تحلیلش میکنید به یک نتیجه گیری میرسید که بهش میگن استدلال استنتاجی. یعنی جملات دارای درستی و منطق هستن و درنتیجه نتیجه گیری که میکنیم میتونه ازون جملات پشتیبانی کنه.  اینکه لورا و همسرش در روابط دچار مشکل میشن یا شدن، یک نتیجه ای هست که ما از طریق یک مقدمه بهش رسیدیم. مقدمه ها چی بودن؟ همون دو جمله اول اینکه دروغ باعث تخریب روابط میشه و همسر لورا مدام بهش دروغ میگه. چنین استدلال هایی مارو به نتیجه گیری هایی میرسونه که میتونه قطعیت داشته باشه.

مثل اینه که بگیم تهران شهر آلوده ای از لحاظ آب و هواییه

پدرم مشکل ریوی داره

پس تهران برای سکونت پدرم مناسب نیست.

اما آیا همیشه درست بودن مقدمه ها که در اصطلاح بهش میگن  حُکم، مارو به استدلال درست میرسونه؟  مشخصه که نه!

به این مثال توجه کنید.

فضای مجازی باعث آسیب های زیادی به افراد می‌شود

جرج از فضای مجازی استفاده می‌کند

مقدمه‌ها  درستن  در صورتِ استفاده نامناسب از فضاهای مجازی و یا کلا هر تکنولوژی، ما دچار آسیب میشم.

اما آیا درسته که جرج هم دچار آسیب میشه؟

در جمله ما فقط گفتیم جرج از فضای مجازی استفاده میکنه، ما صحبتی در مورد اینکه جرج چطور از فضاهای مجازی استفاده میکنه نکردیم، حتی مشخص نیست جرج چندسالشه یا چه مدت از فضاهای مجازی استفاده میکنه.

اینکه ما بگیم چون جرج از فضاهای مجازی استفاده میکنه و ازونجا که فضاهای مجازی باعث آسیب به افراد میشه، پس جرج قطعا آسیب میبینه... استدلال استقرايی نام داره. این اصطلاح هم در حد اینکه آشنا بشید براتون گفتم و میخوایم بیشتر عملی و کاربردی بهش بپردازیم.

از این مدل استدلال کردن ها  که نتیجه اش احتمالی هست و قطعیت نداره ما توی روابط زیاد میبینیم. 

بگذارید مثال بزنم.

 دوستتون بهتون میگه: پارتنر من اوایل آشناییمون فرد بسیار اجتماعی بود، باهم زیاد بیرون میرفتیم، بیشتر باهم وقت میگذروندیم. اون واقعا پسر خوبی بود.

خب بچه ها این شد جمله یا حکم اول. بریم ببینیم جمله یا حکم دوم چیه.

دوستتون در ادامه صحبتش میگه: بعد از اینکه من یک بار سر قرار ملاقاتمون با تاخیر اومدم، کم کم رابطه اش با من سرد شد.

خب این هم شد جمله یا حکم دوم یعنی تغییر رفتار و سردی اون آقا

و در آخر نتیجه گیری دوستتون را بشنوید.

من فکر میکنم به خاطر اون اشتباه ، پارتنرم رفتارشو با من تغییر داده. احساس خواستنی بودن نمیکنم و اعتماد به نفسم را از دست دادم.

خب دوستان! فرض را بر این میگذاریم که شما شنونده این گفت و گو هستید، دوست شما باهاتون دردِ دل کرده و اینبار میخواید با تفکر انتقادی وارد گفت وگو بشید. دوستتون یک نتیجه گیری و استدلال از بین اتفاق هایی که براش افتاده کرده و حالا سردرگمه.

استدلال دوستتون استقراییه یعنی نتیجه ای به دست آورده که ممکنه صحت نداشته باشه. در استدلال استقرایی ممکنه جملاتی که میشنویم درست باشن اما این درستیِ  نتیجه ‌گیری را تضمین نمیکنه.

مثل اینه که بگیم برادرم تا امروز از هیچ قانونی سرپیچی نکرده پس اون امشب هم از قانون سرپیچی نمیکنه، این غلطه چون احتمال اینکه امشب برادر شما از قانون به هر دلیلی سرپیچی کنه وجود داره.  پس تضمینی وجود نداره که امشب هم برادر شما قانون مدار باشه.

اینجابرای اینکه به دوستمون کمک کنیم قبلا گفتم که باید در قدم اول شنونده خوبی باشید، تک تک کلمات را بررسی کنید.

دوستتون گفته پارتنرم خیلی اجتماعی بود، اوایل آشنایی زیاد براش وقت میگذاشت .

خب اول این جمله را تحلیل میکنیم، اوایل آشنایی خیلی طبیعیه که آدم ها برای شناخت همدیگه وقت بیشتری بگذارن، آدم ها شبیه معمایی برای هم هستن که در آغاز آشنایی لازمه مثل یک جدول همو حل کنن، کنجکاوی برای شناخت یک فرد جدید، افزایش اُکسی توسین و بالارفتن هیجان و هورمون‌ها، همه اینها دست به دست هم میده که همه آدم‌ها با هر خصوصیات اخلاقی، شروع و آغاز یک رابطه برای هم وقت بیشتری بگذارن و اهمیت و توجه زیادی به هم نشون بدن. توی همین جمله اول که داریم تحلیل میکنیم به این نتیجه گیری هم میرسیم که چون شروع آشنایی با تغییر و تحولات هورمونی همراهه، و چون آدم‌ها برای شناختِ بیشتر، وقت بیشتری با هم صرف میکنن...... اینها نمیتونه معیاری برای شناخت دقیق باشه، یعنی توی این زمان نمیشه توصیف دقیقی از خصوصیات آدم‌ها به دست آورد مگه اینکه اجازه بدیم زمان بیشتری را با هم بگذرونیم.

میبینید دوستان! توی همین یک جمله دوستمون، ما تونستیم به این نتایج برسیم تازه در مرحله اول تفکر انتقادیمون،

میریم سراغ جمله دوم. دوستتون گفته چون یک بار سر قرار با تاخیر حاضر شده، پارتنرش بعد اون اتفاق کم کم رابطه اش سرد شده.

این جمله هم از نظر کسی که تفکر انتقادی داره خیلی جای بحث داره. خب بریم که با هم این جمله را جراحی کنیم.

از دوستمون میپرسیم تا قبل این اتفاق همه چیز مانند روزهای اول آشنایی بود؟ آیا دقیقا روز بعد از تاخیر، رفتار پارتنرش  سرد شد؟ کلمه تدریجی که دوستتون ازش صحبت میکنه دقیقا بعد از چند روز ازون اتفاقه؟ آیا اتفاق دیگه ای این بین افتاده؟ مفهوم سرد شدن روابط از نظر دوستتون دقیقا چه معنایی داره؟ چه ویژگی هایی باعث میشه که دوستتون فکر کنه طرف مقابل بهش بی توجه بوده؟ آیا دوستتون بعد اون تاخیر از پارتنرش عذرخواهی کرده؟ آیا اصلا منطقیه که یک نفر تنها به خاطر یک اشتباه ناگهان یا اصلا تدریجی رفتارشو تغییر بده؟ از همه مهتر آیا میزان علاقه و اهمیت یک فرد اونهم اگه با شناخت ایجاد شده باشه، به واسطه یک اشتباه اینطوری کم میشه؟

آیا دوست شما از عزت نفس کافی برخوردار نیست؟ چرا باید با بی توجهی یک نفر اینطوری بهم بریزه؟ ممکنه دوستتون در شرایط دیگه هم از ضعف عزت نفس برخوردار باشه، از این تیپ های شخصیتی باشه که برای به دست آوردن طرف مقابلش حاضره خودش را به آب و آتیش بزنه. چون دوست شما در کودکی دچار تله هایی بوده پس باید اول نگاه خودش را تغییر بده.

با این سوالات ما میتونیم ریشه یابی کنیم و بتونیم با طرح سوالات درست، به آدم‌ها کمک کنیم که گرفتار استدلال استقرایی نشن. وقتی جملات را ریشه ای بررسی کنیم و درستی و غلط بودنش را مشخص کنیم، اونوقت میتونیم به استدلال  قوی برسیم.

دلیل اینکه من چنین مثال های ساده ای میزنم اینه که مخاطبان ما طیف گسترده ای دارن و اگه من بخوام از کلمات پیچیده و مثالهای خیلی تخصصی استفاده کنم، نمیتونه جوابگوی نیاز همه شما عزیزان باشه. من نهایت سعیم را میکنم که این مطالب هم برای کسانی که تحصیلات آکادمیک ندارن و هم برای کسانی که تحصیلات آکادمیک دارن، مفید واقع بشه. مهمتر از همه ما به کاربرد این اصطلاحات در دنیای امروز نیاز داریم و دونستن اصطلاحات تخصصی کمک زیادی به ما نمیکنه.

میخوام یک مثال دیگه براتون بزنم، بهش دقت کنید.

کسی با روزی حلال به جایی نرسیده،

پدر من همیشه روزی حلال سر سفره ما آورده

پس پدر من به هیچ جایی نمیرسه.

جمله اول میگه کسی با روزی حلال به جایی نرسیده! این درسته یا غلط؟ این جملات در فرهنگ همه کشورها وجود داره مثل اینه که بگن کلاغ سیاه خبر شوم میاره و چون من امروز کلاغ سیاه دیدم حتما خبر بدی برام میاره.

توی این مثال من بهتون کمک میکنم که نسبت به باورهایی که الان دارید تفکر بیشتری کنید و خودتونو به چالش بکشید. همینطور میتونید از این نوع استدلال توی گفت و گوهاتون، به بقیه خصوصا کسانی که درگیر خرافات هستن کمک کنید.

خب بریم سراغ جمله اول که میگه کسی با روزی حلال به جایی نرسیده.

این جمله را اولین بار چه کسی گفته؟

برای اولین بار این جمله در چه تاریخی دهان به دهان منتقل شده؟

منطور ازینکه میگیم به جایی نرسیده، دقیقا کجاست.

طرف مقابل احتمالا به شما میگه، به جایی نمیرسه یعنی به ثروت زیادی دست پیدا نمیکنه چون فقط از راه غیرقانونی و پله کردن بقیه مردم میشه به ثروت زیادی دست پیدا کرد.

دوستتون در ادامه میگه: این جمله نسل به نسل منتقل شده و واسه مردمی بوده که تجربه داشتن و براساس تجربیات و مشاهدات خودشون متوجه شدن که با روزی حلال نمیشه به جایی رسید.

خب توی جمله اول به ما گفته شد که به جایی رسیدن یعنی به ثروت رسیدن، پس قطعا پدر شما به جایی میرسه ، هر آدمی توی زندگیش به یک جایی میرسه، اما با توجه به این مثال پس پدر شما به ثروت نمیرسه؟ ولی چرا ؟

چون  در اصطلاح رایج ایرانی ها ، باروزی حلال نمیشه به جایی رسید.

دوست شما از این ۲ جمله یک نتیجه گیری را به صورت ضِمنی  به شما داره القاء میکنه، اینکه ثروت یعنی زیر پاگذاشتن حق بقیه و سرپیچی از قوانین.

اما آیا همه کسانی که به ثروت رسیدن با سرپیچی قانون به اینجا رسیدن؟ منظور از ثروت دقیقا چه مقداره؟ داشتن یک زندگی راحت یا خرید یک جزیره اختصاصی؟ آیا این آمار در یک کشور خاص به دست اومده که ثروتمندانش از طریق سرپیچی قانون به ثروت زیاد رسیدن یا فقط یک تجربه در یک سطح کوچیکه که فقط دهان به دهان به نسل ما منتقل شده؟ آیا آماری وجود داره که به ما نشون بده افراد ثروتمندی هستن که با پشتکار و تلاش تونستن به رفاه برسن؟ و سوال مهمتر، حد خواسته پدر شما چی بوده؟ آیا در زندگیش فقط به خاطر روزی حلال به جایگاه مورد نظرش نرسیده یا عوامل دیگه ای هم در این اتفاق سهیم هستن؟

و سوال آخر: آیا چیزی که در یک دوره تجربه شده میتونه در دوره الان هم صِدق کنه؟ آیا زمانه تغییر نکرده؟ آيا ما آدم‌های متفاوتی با نسل قبل نیستیم؟

این ها سوالاتیه که باید پرسیده بشه تا بتونیم به یک نتیجه گیری و استدلالی دست پیدا کنیم که منطقی باشه و مهمتر از همه طرح چنین استدلال ها و سوال هایی باعث میشه ما هر باوری را به سادگی باور نکنیم حتی اگه قدمت چندی هزارساله داشته باشه.

تکلیف امروز ما اینه، باورهایی که در حال حاضر دارید را بنویسید، ببینید با این باورها به چه نتیجه گیری ‌هایی در زندگیتون رسیدید، استدلال هایی که برای خودتون ایجاد کردید را به چالش بکشونید و سعی کنید از طریق تفکر انتقادی، باورهاتون را اصلاح و یا حتی تغییر بدید.

چرا این تمرین مهمه؟ چون سیاستمداران، رسانه‌ها و کسانی که در کار تبلیغات هستن، از همین استدلال ها استفاده میکنن تا باوری را در ما شکل بدن، تا ما همونطوری موضوعات را ببینیم که اونها میخوان. اما از طریق تفکر انتقادی و نحوه درست استدلال کردن، میتونیم کار درست را از نادرست، باور درست را از نادرست و راه و مسیر درست را از نادرست تشخیص بدیم.

حتما تمرینی که براتون گفتم را انجام بدید. در اپیزود بعدی میخوام در مورد کلمات و تاثیرش در استدلال صحبت کنم.

ممنون که همراه همیشگی رادیو بینا هستید.

برای خواندن همه پادکست های فروپاشی کلیک کنید.

برای خواندن همه پادکست های عدالت کلیک کنید.

همراهان عزیز Radiobina

انجمن بیا درد دل کن رادیو بینا همیشه و در هر شرایطی مشتاقانه منتظر دریافت سوالات شماست و کارشناسان رادیو بینا صبورانه پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.

لینک ورود به انجمن درد دل

psychology_.plus2@

psychology_.plus@

psychologyplusmagazine@

radiobina@

منتظر نظرات پرمهرتون هستیم.

یادآوری

هیچ کدام از محتواهای درج شده در رادیو بینا جنبه درمانی و تراپی نداشته و تنها تلنگری برای شماست که با واکاوي مشکلات خود، نسبت به درمان ریشه ای آن از یک مشاور و روان درمانگر کمک بگیرید.

📌به انجمن رادیو بینا سر زدی؟ 

وارد وبسایت که میشی پیام ثبت نام در انجمن برات میاد و میتونی بعد ثبت نام از بخش ویرایش مشخصات ، اسمت را مستعار انتخاب کنی، ایمیلی که باهاش وارد میشی برای کسی به نمایش درنمیاد و اطلاعاتت پیش ما محفوظه. 

✅ از این به بعد میتونی هر درد دلی که داری توی انجمن برامون بنویسی.  

آموزش ثبت نام در انجمن  

رادیو بینا در زیلینک

کانال تلگرام رادیوبینا

 ما در رادیو بینا مشکلات را تراپی نمیکنیم بلکه به شما سرنخ‌هایی برای ریشه یابی مشکلات‌تان خواهیم داد.