دوره شناخت طرحوارهها یا تلههای زندگی
دوره تلههای زندگی چیست؟
تلهها یا طرحوارهها شما را با الگوهای رفتاری که در حال حاضر دارید آشنا میکنه، مثلا دیدگاهتون نسبت به دنیا و آدمها چطوریه؟ در روابطتتون اهل فداکاری هستید یا خود رأی، تنبل هستید یا منظم، خودشیفتهاید یا مطیع و تابع نظرات دیگران، راحت میتونید جواب نه به دیگران بدید یا فقط به خودتون سختی میدید که دیگران را راضی کنید، آدمها قابل اعتمادن یا همه دنبال سوء استفاده هستن؟ آیا افرادی را به سمت خودت جذب میکنی که خیانت میکنن، دروغ میگن و عصبیان و باز هم شیفته اونها میشی؟ آیا بدون دیگران نمیتونی زندگی کنی و ترس از دست دادن داری؟ ریشه این تلهها که الان دچارش هستید در کودکی شماست که باید کشفش کنید و هرچه زودتر درمان بشه.
این دوره چه کمکی به من میکنه؟
در این دوره شما به جای اینکه بخواید دنیا وآدمهاش را تغییر بدی ، متوجه میشی که تغییر باید اول توسط خودتون انجام بشه و با شناسایی تلههای زندگیت میتونی چنان تغییرات چشمگیری داشته باشی که شبیه معجزه باشه.
این دوره برای چه کسانی مناسبه:
- اگر فکر میکنید، دنیا مکان ناامنیه
- اگرنسبت به آدمها بدبین هستید
- اگر در روابطتتون، تنها شما سنگ زیرین آسیاب هستید
- اگر دائم خودتون را با دیگران مقایسه میکنید
- اگر مدام در حق دیگران فداکاری میکنید و کسی قدرتون را نمیدونه
- اگر همه چیز را نصفه و نیمه رها میکنید و هدفتون را گم کردید
- اگر میخواید خود واقعیتون باشید و یک بار برای همیشه با باورهای خودتون زندگی کنید....
این ورکشاپ و ورودش در دنیای شما تصادفی نیست
سرفصلهای دوره چیه؟
این دوره ۲۰ فایل صوتی داره و ۱۷ تله را براتون توضیح میده، ممکنه تعداد تلهها بیشتر باشه اما بعضی از تلهها خیلی شبیه هم هستن و درمانشون شبیه به همه.
ما همه این تله ها را با داستان های واقعی براتون توضیح دادیم و کلی تمرین براتون درنظر گرفتیم که بتونید با کمکش حالتون را بهتر کنید.
قبل اینکه هر تله را گوش کنید، یک آزمون براتون آماده کردیم که بهتره اول به سؤالات آزمون پاسخ بدید. اگرمتوجه شدید تعداد تلههایی که دچارش هستید خیلی زیاده اصلا نگران نشید .
ما بهتون قول میدیم با این آگاهی میتونید دونه دونه مشکلات فعلیتون را حل کنید.
نکته مهم:
پیشنهاد من اینه همه فایل ها را گوش کنید حتی اگر تله مربوط به شما نباشه، اینطوری میتونید شناخت بیشتری نسبت به تله های افرادی که کنارتون هستند داشته باشید و بهتر باهاشون رفتار کنید.
راجع به چه نوع تله هایی در این ورکشاپ توضیح داده شده؟؟؟
فهرست تلههایی که راجع بهش صحبت کردیم
- تله طردشدگی
- تله سوء ظن و بد رفتاری
- تله فقدان عاطفه
- تله طرد اجتماعی
- تله وابستگی
- تله آسیبپذیری
- تله نقص و شرم
- تله شکست
- تله اطلاعت
- تله معیارهای پرتوقع و غیرواقع بینانه
- تله حق طلبی
- تله بازداری هیجانی
- تله منفیگرایی
- تله تنبیه
- تله خویشتنداری ناکافی
- تله پذیرش جویی
- تله ایثار
طرحواره چیست؟
ما چگونه دادههایی که از طریق تجربه به ذهن ما راه مییابند را دستهبندی میکنیم یا به زبان سادهتر آیا قاعدهای پشت چگونگی تجارب ما وجود دارد؟ اگر قاعده یا الگویی برای دستهبندی تجارب ما وجود نداشته باشد آنگاه نمیتوانیم بحثی از برنامهریزی کنیم، چون تنها با یک سری داده نامنظم تجربی که در ذهن بدون هیچ الگویی قرار گرفتهاند روبرو خواهیم بود. طرحواره همان الگویی است که با آن دنیا را مشاهده میکنیم. این سادهترین تعریف طرحواره است.
اما طرحواره چطور کار میکند و چه اطلاعاتی از طریق شناسایی آن به ما داده میشود؟ آیا طرحوارهها نقشی اساسی در تصمیمات روانی ما دارند یا حتی بدتر از این، میتوانند عامل اختلالات شناختی و روانی ما باشند؟ در این مطلب قصد داریم به این سوال و سوالات مشابه پاسخ دهیم و نشان دهیم چگونه میتوان طرحوارهها را شناخت و از آنها استفاده مناسب کرد.
تعریف دقیق طرحواره
قبل از اینکه به بررسی دقیق طرحوارهها و ارتباط آن با نیازهای عاطفی و درمان طرحوارههای نامناسب بپردازیم، لازم است که تعریفی دقیق از طرحواره ارائه دهیم تا مشخص شود اصلا با چه چیزی سروکار داریم. طرحواره نوعی قالب ذهنی است که به ما کمک میکند اطلاعات دریافتی از محیط بیرون را طبق کلیشههای شناختی قبلی که به دست آوردهایم دستهبندی، تفسیر و با سرعت بیشتری موقعیتها را شناسایی کنیم. طرحوارهها مفید هستند؛ زیرا سرعت پردازش ما را بالا میبرند و از تمرکز روی اطلاعات نامرتبط جلوگیری میکنند. گویا اولین بار ژان پیاژه (Jean Piaget) مفهوم طرحواره را معرفی کرده است.
جالب است بدانید که طرحوارهها در چند سال ابتدایی زندگی ما شکل میگیرند و به همین دلیل در برابر تغییر بسیار مقاوم هستند. این طرحوارهها برای سادهتر کردن کار شناخت دنیای اطراف ساخته شده و بدون توجه به اینکه مفید یا مضر هستند به حیات خود در ذهن ما ادامه میدهند.
مشکل زمانی ایجاد میشود که طرحوارههای مضر بر شناخت ما غالب شده و هیجانات و احساسات ما را کنترل کنند. در این حالت است که به طرحواره درمانی نیاز پیدا میکنیم.
نیازهای هیجانی اساسی ( در طرحواره ها )
طرحوارهها در سنین ابتدایی زندگی ما شکل میگیرند برای همین اگر در این سن بعضی نیازهای هیجانی اساسی ما پاسخ داده نشود، طرحوارههایی مضر در ذهن ما شکل میگیرد که میتواند روی زندگی ما تا سنین بالا تاثیرگذار باشد.
جفری یانگ (Jeffrey Young) که اولین بار مفهوم طرحواره درمانی را مطرح کرد، 5 نوع نیاز هیجانی اساسی را تشخیص داده که عدم پاسخ مناسب به آنها باعث بروز طرحوارههای مضری متناسب با هر کدام میشود. این 5 نیاز اساسی و طرحوارههای متناسب با آنها عبارتنداز:
- دلبستگی ایمن: اگر نیاز هیجانی اساسی دلبستگی ایمن در سنین کودکی در ما بهخوبی پاسخ داده نشود، یکی از این طرحوارهها در ذهن ما شکل خواهد گرفت: طرحواره رهاشدگی/ بی ثباتی، طرحواره بی اعتمادی/ بدرفتاری، طرحواره نقص/ شرم یا طرحواره محرومیت اجتماعی/ انزوای اجتماعی.
- هویت و خودمختاری: کنترل بیش از حد والدین روی فرزند و عدم استقلال سالم باعث میشود که نیاز اساسی هویت و خودمختاری پاسخ داده نشده و یکی از طرحوارههای آسیبپذیری، خود تحول نیافته / گرفتار، وابستگی/ بی کفایتی یا شکست در ذهن فرد شکل گیرد.
- ابراز نظر و بروز هیجانات: کودکی که نتوانسته در کودکی حمایت لازم برای ابراز نظر یا بروز هیجانات خود را دریافت کند، دچار طرحوارههایی مثل: منفیگرایی/ بدبینی، بازداری هیجانی، تنبیه یا معیارهای سختگیرانه میشود.
- شادی: اگر نیاز هیجانی اساسی مثل شادی در کودکان پاسخ داده نشود، آنگاه در طرحوارههایی مثل: ایثار/ اطاعت یا پذیرشگر/ جلب توجه گرفتار خواهد شد.
- عدم محدودیت واقعگرایانه: جالب است بدانید اگر والدین در دوران کودکی روی فرزند خود محدودیتهایی واقعانگارانه نگذارند آنگاه باعث میشوند ذهن آنها درگیر طرحوارههایی مثل: استحقاق/ بزرگمنشی یا خویشتنداری/ خود انضباطی ناکافی خواهد شد.
طرحواره درمانی چیست؟
سوال مهمی که درباره طرحوارهها میتوان مطرح کرد این است که آیا طرحوارهها درمان دارند؟ بسیاری از روانشناسان کوشیدهاند که برای درمان طرحواره متدهایی ارائه دهند. این متدها شامل سه دسته اساسی زیر هستند و بهعنوان طرحواره درمانی شناخته میشوند.
متد شناختی
در این متد از روشهایی که جدیدا در علوم شناختی یافته شده برای درمان طرحوارهها استفاده میشود. در این متد بیشترین تلاش روی تخریب و زیر سوال بردن طرحواره شکل گرفته در ذهن فرد انجام میشود و برای این کار از روشهای شناختی ویژه استفاده میشود.
متد رفتاری
در متد رفتاری، از رفتاردرمانی برای درمان طرحواره استفاده میشود. روش کار اینگونه است که فرد را در موقعیتهای مشابه با جایی که طرحواره قصد دارد خودش را نشان دهد قرار میدهند و سپس با تجزیه و تحلیل رفتار وی، سعی میشود تا رفتار اصلاح شده و بهمرور طرحواره از بین رود.
متد تجربی
متد تجربی زمانی که خود فرد قصد دارد سریعتر از طرحوارهای که در آن گرفتار شده خلاص شود، مورد استفاده قرار میگیرد. در این متد از روشهایی تجربی و سریع برای حذف طرحواره استفاده میشود و البته باید توجه داشته باشید که این روش روی کسانی اثر دارد که به طرحواره خود آگاهی دارند.
آیا تلههای زندگی قابل تغییر هستند؟
هر کدام از طرحوارههای مضری که گفتیم در عدم پاسخ به یکی از 5 نیاز اساسی هیجانی ما شکل میگیرد در ادامه زندگی باعث میشود که دچار تله شویم. برای مثال اگر طرحواره استحقاق/ بزرگ منشی در ذهن ما شکل گرفته باشد، به شخصی تبدیل میشویم که در مسیر زندگی خود انتظار دارد که همه نیازهایش را برطرف کند و کسی محدودیتی روی زندگی وی نگذارد. در نتیجه احتمالا وقتی وارد رابطه عاطفی میشود به احساسات طرف مقابل توجهی ندارد و باعث آزار او میشود که درنهایت جدایی را به ارمغان میآورد. تلهای که ممکن است بارها و بارها تا زمانی که طرحواره استحقاق/ بزرگ منشی با ما وجود دارد در آن گرفتار شویم.
اما آیا این طرحوارهها قابل تغییر هستند؟ تجربههای بالینی نشان داده است که در اکثر موارد، افرادی که خواهان تغییر طرحواره بودهاند با درمانی موفق روبرو شدهاند. گویا در درصد بسیاراندکی از افراد، عوامل ژنتیکی و محیطی طوری پیش رفتهاند که درمان نه غیرممکن اما بسیار سخت است. برای همین میتوان تا درصد بالایی باور داشت که طرحوارهها قابل درمان هستند و البته لازم است که شخص خواهان تغییر آنها باشد.
چگونه میتوانیم از تلههای زندگی خود آگاه شویم؟
تلههای زندگی در نگاه اول خود را در پستویی از لایهها قایم کردهاند، اما همینکه چند بار تکرار شوند، مچشان گرفته شده و میتوان آنها را بهسادگی شناسایی کرد. با یک مثال توضیح میدهیم که چطور میتوان از تلههای زندگی خود آگاه شد. فرضا شما دچار طرحواره رهاشدگی باشید. در این طرحواره همیشه ترس از ترک شدن و از دست دادن عزیزان وجود دارد، برای همین در روابط عاطفی خود را بهخوبی نشان میدهد.
فرضا شما در رابطه عاطفی قبلی خود با هر بار ترک شدن به مدت کوتاه دچار ترس و اضطراب شدهاید و این رفتار و احساس را به علاقه شدید نسبت میدهید اما در ارتباط عاطفی بعدی خود نیز چنین تلهای مشاهده میشود. آیا شما دوباره همان عشق و علاقه را نسبت به نفر بعدی و نفر بعدی و... احساس کردهاید یا اینکه در یک طرحواره گرفتار شدهاید؟ چند بار تکرار ترس از رهاشدگی میتواند نشانه مشخصی برای گرفتار شدن در طرحواره رهاشدگی باشد.
تلههای زندگی چگونه شکل میگیرند؟
عدم پاسخ مناسب یا رشد در محیطی که رفتار نامناسبی از نظر عاطفی با فرزندان خود دارند باعث میشود که تلههای زندگی شکل بگیرد و تا سنین بزرگسالی یا حتی پیری شخص را رها نکنند. روند شکلگیری طرحوارهها هنوز بهطوردقیق شناحته شده نیست، اما بدنه اصلی هر طرحواره در تجارب کودکی شکل میگیرد. در کل دو دسته از رفتارها در شکلگیری طرحواره در سنین کودکی اثرگذار هستند:
- تامین نیازهای عاطفی و هیجانی کودکان از راه نامناسب یا به مقدار ناکافی
- تامین نیازهای عاطفی و هیجانی کودکان بیش از اندازه مناسب و اشباع کردن آنها
درمان تله های زندگی
برای درمان تلههای زندگی در مرحله اول شما باید نشانههایی از گرفتاری در این تلهها دیده باشید. اگر هر بار با شکست در رابطه عاطفی روبرو میشوید وقت آن است که برای درمان این تله اقدام کنید. درمان باید حتما توسط یک متخصص انجام شود. این را نیز در ذهن داشته باشید که با غصه خوردن و سوگواری برای شکستها، تلههای بعدی عذاب وجدان نمیگیرند و با کمال میل به سراغ شما میآیند. پس وقت آن است که بخواهید تلههای زندگی خود را یک بار برای همیشه درمان کنید و البته این درمان را به متخصصانی بسپارید که کارشان این است.
درمان تله رهاشدگی
تله رهاشدگی یکی از طرحوارههای بسیار متداول است که باعث شکستهای گاه جبرانناپذیری در زندگی ما میشود برای همین اقدام برای درمان آن بسیار اهمیت دارد. اما برای درمان تله رهاشدگی چکار باید کرد؟ در ادامه چند گام مفید برای درمان این طرحواره پیشنهاد میکنیم که به شما کمک میکند این تله را درمان کنید.
- بپذیرید: در اولین گام باید بپذیرید که در تله رهاشدگی گرفتار شدهاید و این موضوع دارد به شما آسیب میزند.
- شناسایی علایم: هرگاه که علایم این تله مثل احساس اضطراب از طردشدن، احساس عدم امنیت، احساس وابستگی به طرف مقابل و... بروز کرد بدانید که در این تله گرفتار شدهاید.
- رهاشدگی را بپذیرید: یکی از مهمترین گامها برای درمان تله رهاشدگی این است که بپذیرید انسانها میآیند و میروند و شما نباید از این موضوع تا این حد ناراحت شوید.
منابع و مراجع
نظرات
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاندبی نظیره دوره هاتون مریم جون
بسیار عالی و کاربردی با نکته های قابل تامل
ممنون از ورکشاب ها و آموزشهای عالیتون.بهترین ها رو براتون آرزو دارم ♥️
خیلی عالی بود....من مادر دوتا بچم ک الان متوجه یکسری رفتار بدم شدم و متوجه شدم که اگه ادامه داشته باشه چ مشکلاتی میتونه برای فرزندانم ایجاد کنه.... ممنون بابت آگاهی های مفیدی ک در اختیار ما قرار دادید
بسيارعالي بود متشكرم از زحمات شما بزرگواران
عالی🥰🥰🌹🌹🙏🙏
عالی وآموزنده بود😊🙏
بسیار عالی و آموزنده بود🙏🤗
تروما ها و تله ها بسیار دقیق و موشکافانه مطرح شده سپاسگزارم مارا در دانش و اگاهی خود سهیم میدانید روابط انسانها به طرز عجیبی از فقدان اگاهی رنج میبره
عالی
مختصر و مفید بود
واقعا خیلی عالی بود خیلی اطلاعات بدست آوردم از خیلی کارگاه هاهم بهتر و مفیدتر بود ممنون از مهربانی شما 🥰
فکرشو نمیکردم اینقدر عالی باشه واقعا خیلی اطلاعات بدست آوردم از خیلی کارگاه ها هم بهتر و مفید تر بود ممنون از مهربونی شما 🥰
خوب لیکن ساده بود
واقعاااااا لذت بردم... خیلی خیلی از شما ممنونم مریم جون، شما خیلی به من آرامش میدید و لحن صداتون و دوست دارم، همچنین از ادبیات حرف زدنتون خوشم میاد، انشاالله همیشه پیروز و سربلند باشید. 😘😘😘😘😘
خیلی خوب
خیلی خیلی ممنونم واقعا لذت بردم
خیلی خوب و عالی
عالی و بینظیر
عالی