📌 پادکست اپیزود پنجم تفکر انتقادی (آزمون) و اپیزود 77 پادکست های روانشناسی و فلسفی رادیوبینا

1401-11-1 408 نفر

دسته بندی: پادکست روانشناسی > پادکست های دوره آموزش تفکر انتقادی رایگان

شما می‌توانید سوال و یا تجربه خود را در مورد موضوعات ذکر شده در پادکست، در انجمن درد دل رادیو بینا بیان کنید تا به صورت رایگان از پاسخ‌ها و مشاوره‌های رایگان روانشناسان و روانکاوان radiobina بهره‌مند شوید.

پادکست اپیزود پنجم تفکر انتقادی (آزمون) و اپیزود 77 پادکست های روانشناسی و فلسفی رادیوبینا

پادکست های تفکر انتقادی

پادکست های روانشناسی

تفکر انتقادی قسمت ۵

چطور برحق باشیم؟

در اپیزود قبلی بهتون قول دادم که این اپیزود را به روش درستِ استدلال کردن اختصاص بدم. روشی که میخوام بهتون آموزش بدم مثل همیشه کاربردیه و همونطور که گفتم ما در اپیزودها و مجموعه دوره‌های آموزشیمون قصد نداریم شما را با تئوری خسته کنیم و از کلمات سنگین و پیچیده استفاده کنیم. وقتی داشتم دوره تفکر انتقادی را در اینجا میگذروندم متوجه شدم مباحث کمی سنگین طراحی شده و امکان اینکه بخوایم توی زندگی روزمره ازش استفاده کنیم کمی سخت میشه. به همین دلیل من بعد از درک مفهوم کلی این دوره، سعی کردم ارتباطش را با زندگی روزمره پیدا کنم  تا با شما به اشتراک بگذارم  و شما هم بتونید به خوبی ازش استفاده کنید.

ببینید دوستان! تفکر انتقادی باعث میشه ما از روی حدس و گمان سراغ پذیرش چیزی نریم یا وقتی جمله ای را از همسر، پارتنر، رسانه ها یا همکار و دوستمون و یا افراد غریبه میشنویم، درست تحلیل کنیم و هم فریب نخوریم و هم دچار سوء تفاهم نشیم. یکی از مهمترین ابزاری که در تفکر انتقادی استفاده میشه، طرح پرسشه. همونطور که میدونید سقراط فیلسوف مشهور یونانی از این روش برای آموزش استفاده میکرد. داستانی از سقراط نقل شده که دوست دارم در ابتدای این بخش براتون تعریف کنم که بی ارتباط به بحث امروزمون نیست.

گفته میشه روزی یکی از دوستان سقراط که از قضا فیلسوف بزرگی هم بود، پیش سقراط میره و بهش میگه: سقراط! من چیزی راجع به یکی از شاگردانت شنیدم که ازش بیخبر هستی، میخوای بهت بگم؟

این اتفاق را هممون تجربه کردیم خصوصا توی جمع های دوستانه که وقتی سر صحبت باز میشه و به اصطلاح گرم صحبت میشیم، دوست داریم در مورد دیگران صحبت کنیم و به نوعی شایعه پردازی کنیم. درست میگم؟

خب بریم سراغ ادامه‌ی داستان! سقراط به دوستش میگه: قبل اینکه اون صحبت را بهم بگی کمی صبر کن تا اول یک آزمون بگیریم.

دوستش میگه آزمون؟! چه آزمونی؟ من فقط میخوام چیزی که شنیدم را بهت بگم؟

سقراط میگه: اتفاقا این آزمون به همون چیزی که میخوای در مورد شاگردم بگی، مربوطه. اسم این آزمون، آزمون ۳ پرسش هست.

اولین سؤال من اینه که آیا تو مطمئن هستی، چیزی که میخوای در مورد شاگردم بهم بگی، حقیقت داره؟

دوست سقراط میگه: خب! نه! من فقط در موردش از دیگران شنیدم و صحت این گفته برای من تأیید نشده. سقراط جواب میده: پس خودت هم نمیدونی این خبر درسته یا غلط!

سؤال دوم: آیا این حرفی که در مورد شاگردم شنیدی و میخوای به من بگی، خبر خوبیه؟

دوست سقراط میگه: نه خبر خوبی نیست!

سقراط ادامه میده: پس تو میخوای خبری را در مورد شاگردم بهم بدی که اولا از صحت و درستیش مطمئن نیستی و دوما حتی این خبر و شایعه،  خوب هم نیست.

و سؤال سوم: آیا این خبری که میخوای به من بدی، فایده ای داره؟ آیا گفتنش به من میتونه دردی را دوا کنه یا باعث بهتر شدن وضعیت شاگردم بشه؟

دوست سقراط جواب داد: نه!

سقراط در جواب میگه: چرا چیزی که نه حقیقت داره و نه خبر خوبیه و از همه بدتر گفتنش هیچ سود و فایده‌ای نداره را میخوای به من بگی؟

داستان جالبیه و بسیار قابل تأمل! ما در طول روز خواسته یا ناخواسته در معرض اخبار زیادی قرار میگیریم، از زبان دوست، همسر و پارتنرمون حرف های زیادی میشنویم و یاخودمون گوینده‌اش هستیم، اما آیا تابه‌حال با همین دیدگاهی که سقراط به این گفته‌ها و شنیده‌ها داشته، نگاه کردیم؟ چه حرف های بی فایده و نادرستی که شنیدیم و بیانش کردیم، چه شایعه هایی که از درستی‌اش مطمئن نبودیم و شنیدیم و گفتیم و وقتی الان بهش نگاه میکنیم میفهمیم جز گمراهی، سردرگمی چیزی برای ما نداشته. روش استدلال کردن درست اونهم از طریق تفکر انتقادی از همینجا شروع میشه. اگر ذهن خودمون را یک مخزن فرض کنیم، اولین قدم برای روش استدلال درست اینه که اجازه ندیم ذهن ما با شنیده ها و مطالب نادرست، غلط و بی فایده پر بشه چون به تدریج مثل یک آفت توی زندگیمون عمل میکنه و هم حال خودمونو خراب میکنه و هم باعث آسیب به دیگران میشه. شما چقدر از این مخزن محافظت میکنید؟ آیا اجازه میدید این مخزن با حرف های نادرست، شنیده های غلط و بیفایده پر بشه؟ نگاهی به روابط خودتون بندازید تا متوجه بشید تا الان درست استدلال کردید یا نه؟

خانمی در انجمن رادیو بینا  که میخوام با نام مستعار فریبا ازشون نام ببرم،  برامون نوشته بودن که عزت نفس بسیار پایینی دارن و همسرش مسبب این اتفاق هستن چون هیچ وقت انگیزه بخش فریبا نبوده و هر کاری که خواسته انجام بده، همسرش مانع میشده و به فریبا حس ناتوانی و بی کفایتی داده. بچه ها این هم یک جمله ای هست که مخزن ذهن مارو تبدیل به یک زباله میکنه میدونید چرا؟ چون فریبا نگاهی که به زندگی خودش داره خیلی سطحیه و هرگز خودش را با طرح پرسش درست به چالش نکشیده، فریبا قبل اینکه خودش یا همسرش را محکوم کنه و حکمی بده، از خودش سؤال نپرسیده، استدلال نکرده که چرا احساس بی کفایتی میکنه؟ چرا همسرش بهش انگیزه نمیده؟ خب حالا میخواید درد دل  فریبا را به روش تفکر انتقادی بررسی کنیم؟ فرض کنید شما شنونده صحبت فریبا هستید. ازش چی  می‌پرسید.

فریبا میگه همسرم مشوق من نیست. من هر کاری بخوام شروع کنم همسرم نه تنها بهم انگیزه نمیده بلکه ناامیدم میکنه.

ما باید با تفکر انتقادی به صحبت فریبا گوش بدیم پس گوشهامونو تیز میکنیم تا خوب بشنویم چی میگه، کلمه به کلمه اش را تحلیل میکنیم.

فریبا میگه من هر کاری میکنم همسرم بهم انگیزه نمیده، درست؟!

از فریبا میپرسیم مثلا چه کاری؟ و ازش میخوایم با جزییات برامون تعریف کنه که منظورش از هر کاری دقیقا چه کاریه و ازش میخوایم توضیحات دقیق تری بهمون بده.

سؤال دوم: چرا فریبا به خاطر رفتار همسرش عزت نفسش را از دست داده؟ از فریبا میخوایم با جزییات به این سؤال جواب بده و ازش بپرسیم چرا دنبال تأیید همسرش هست؟ آیا فریبا بدون انگیزه و تشویق همسرش قادر به انجام کاری نیست؟ یا مشکل از جای دیگه ست و شاید خود فریبا نسبت به توانایی های خودش باور نداره و رفتار همسرش بهانه ای هست که اهدافش را جدی نگیره؟ این ها سوالاتیه که فریبا باید بهش جواب بده.

سؤال بعدی اینه که از فریبا بپرسیم چرا برای انجام هر کاری به انگیزه همسرش نیاز داره؟ آیا اگر کاری باشه که فریبا علاقه ای بهش نداشته باشه، تنها به خاطر تشویق همسرش انجامش میده؟ و اگه در بین مسیر ، همسرش دست از تشویق برداره، فریبا به پیگیری اهدافش ادامه نمیده؟

یکی دیگه از سؤالاتی که از فریبا باید بپرسیم اینه که دیدگاه همسرش فقط در مورد فریبا اینطوریه یا کلا همسرش آدم بدبینی هست و اهل ریسک نیست ، اگه همسرش اهل ریسک نباشه میتونیم بگیم این دیدگاه همسر فریبا ربطی به این نداره که فریبا فرد نالایقی هست بلکه همسرش به صورت کلی چنین دیدگاه محتاطانه ای نسبت به زندگی داره، یا شاید همسر فریبا از چیزی میترسه، مثلا ترس استقلال فریبا...

همه اینها فرضیه هستن و ما با طرح سؤال به فریبا کمک میکنیم که با بررسی بیشتر، خودش به جواب سؤالهاش برسه.

بنابراین جملات و کلمات دارای بار معنایی هستن و ما نمیتونیم هرچیزی که در ظاهر امر میبینیم و میشنویم را باور کنیم و به اتفاقات و آدم‌های اطرافمون و یا حتی خودمون برچسب بزنیم.

تفکر انتقادی چنین فایده ای برای زندگی ما داره و امیدوارم از امروز توی بیان کردن تک تک کلمات و جملاتی که به زبون میارید دقت بیشتری کنید. همینطور تمام جملاتی که میشنوید و میخونید را سریع نپذیرید و با طرح پرسش های زیاد همه چیز را به چالش بکشید تا درنهایت بتونید حقیقت را کشف کنید.

اما گاهی اوقات ما در استدلال های خودمون به دام چیزی میفتیم که مانع تشخیص حقیقت میشه، این مورد در خیلی از روابط دیده میشه. این دام و مانع اسمش تعصب هست. بله! تعصب! چیزی که به یقین میتونم بگم بسیاری از ما به دامش افتادیم. اغلب ما دوست داریم دنیا و آدم‌ها را با زاویه دید خودمون ببینیم، وقتی به چیزی باور میکنیم به سختی تغییرش میدیم حتی اگه حقیقت چیز دیگه ای باشه.

ما در گفت و گوهایی که با دیگران داریم اغلب میخوایم حرف دیگران را طوری برداشت کنیم که بهش باور داریم؛ درواقع نسبت به دیدگاه های خودمون تعصب داریم و تعصب باعث دیده نشدن حقیقت میشه. به همین دلیله که ما باید با طرح پرسش و نکته سنجی بتونیم ریشه گفته ها و شنیده  ها را اول درک کنیم و بعد به نتیجه گیری برسیم. نه اینکه استدلال های خودمون را طوری مطرح کنیم که به باور و دیدگاه خودمون نزدیک باشه و به نوعی تأییدش کنه.

جالب اینه که ما گاهی به دنبال شواهدی هستیم که باور مارو تقویت کنه، یک نمونه اش همین ابزار جستجوگر گوگل هست. در گوگل مقالات زیادی میتونید بخونید که متناسب با باور شما هست. همیشه افراد موافق و مخالف، دیدگاه هایی دارن که در فضاهای مجازی و یا وبسایت های مختلف میتونید بشنوید و بخونید. گاهی اوقات ما به این توجه نمیکنیم که چی درسته بلکه دنبال عقیده و نظری میریم که باور مارو تقویت کنه. اگر چیزی بشنویم و بخونیم که بهش اعتقادی نداریم اونقدر سرچ میکنیم که درنهایت مطلبی پیدا کنیم که باور مارو تأیید کنه و در گوگل همیشه مطالبی هست که دیدگاه های مختلف را تقویت کنه. اما روش استدلال درست اینه که ما اول به دنبال حقیقت باشیم و اگه حقیقت برخلاف باور ما باشه، با ذهنی باز بپذیریمش و دست از تعصب برداریم. به این میگن تفکر انتقادی!

این یکی از موانع تفکر انتقادی بود که من توی این اپیزود براتون گفتم . اما غیر از تعصب موانع دیگه ای وجود دارن که اجازه تحلیل درست را از شما میگیرن. در بخش آخر که اپیزود بعدیه، من اون موانع را براتون نام میبرم. من نمیخوام بیش از حد بحث تفکر انتقادی را با مفاهیم پیچیده و غیرکاربردی براتون خسته کننده کنم، اما بهتون قول میدم اگه این ۶ قسمت که در مورد تفکر انتقادی بود را با دقت و ذهنی باز بشنوید و نکات مهمش را یادداشت کنید، تغییرات بزرگی هم توی روابط و هم از لحاظ فردی توی زندگیتون ایجاد میشه.

باز هم ممنون هستم که مثل همیشه مارو دنبال میکنید و مشوق ما در ادامه مسیر آگاهی رسانی هستید.

یادتون باشه آگاهی تک تک ما فقط جنبه فردی نداره، تک تک ما با رشد فردی میتونیم تاثیرات بزرگی را در جهان داشته باشیم. از رشد خودتون غافل نشید و بی اهمیت ازش نگذرید.

ایام به کام!

برای خواندن همه پادکست های فروپاشی کلیک کنید.

برای خواندن همه پادکست های عدالت کلیک کنید.

همراهان عزیز Radiobina

انجمن بیا درد دل کن رادیو بینا همیشه و در هر شرایطی مشتاقانه منتظر دریافت سوالات شماست و کارشناسان رادیو بینا صبورانه پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.

لینک ورود به انجمن درد دل

psychology_.plus2@

psychology_.plus@

psychologyplusmagazine@

radiobina@

منتظر نظرات پرمهرتون هستیم.

یادآوری

هیچ کدام از محتواهای درج شده در رادیو بینا جنبه درمانی و تراپی نداشته و تنها تلنگری برای شماست که با واکاوي مشکلات خود، نسبت به درمان ریشه ای آن از یک مشاور و روان درمانگر کمک بگیرید.

📌 به انجمن رادیو بینا سر زدی؟ 

وارد وبسایت که میشی پیام ثبت نام در انجمن برات میاد و میتونی بعد ثبت نام از بخش ویرایش مشخصات ، اسمت را مستعار انتخاب کنی، ایمیلی که باهاش وارد میشی برای کسی به نمایش درنمیاد و اطلاعاتت پیش ما محفوظه. 

✅ از این به بعد میتونی هر درد دلی که داری توی انجمن برامون بنویسی.  

آموزش ثبت نام در انجمن  

رادیو بینا در زیلینک

کانال تلگرام رادیوبینا

 ما در رادیو بینا مشکلات را تراپی نمیکنیم بلکه به شما سرنخ‌هایی برای ریشه یابی مشکلات‌تان خواهیم داد.