📌 اپیزود اول پادکست فروپاشی (راز فروپاشی تمدن ها) و اپیزود 69 پادکست های روانشناسی و فلسفی رادیوبینا

1401-10-13 301 نفر

دسته بندی: پادکست روانشناسی > پادکست فروپاشی

اپیزود اول پادکست فروپاشی (راز فروپاشی تمدن ها) و اپیزود 69 پادکست های روانشناسی و فلسفی رادیوبینا

پادکست های فروپاشی قسمت اول

همیشه میترسیم! ازینکه نکنه با یک بمب هسته ای نسل انسان ها منقرض بشه، نکنه با شیوع یک ویروس، جامعه انسانی از بین بره، نکنه جنگ جهانی سوم بشه و نسل انسان منقرض بشه و صدها ترسی که از طریق رسانه ها در ما تزریق شده، ترس جنگ! ترس بمب هسته ای! ترس ویروس!

اما شاید براتون عجیب باشه،  اگر قرار باشه نسل انسان منقرض بشه به خاطر هیچ کدوم از این ۳ ترس بزرگی که براتون گفتم نیست. نگاهی به تمدن های بزرگ بندازید، به نظرتون همه اون تمدن ها با جنگ و ویروس و بیماری محو شدن؟ اگه دلیل سقوط برخلاف تصورتون باشه چی؟

آقای جِرد دایموند (Jared Diamond) نویسنده کتاب Collapse پاسخ این سؤال را در کتابش داده. این کتاب در ایران با نام فروپاشی ترجمه شده. دلیل اینکه این کتاب را انتخاب کردم آشنایی شما با تاریخ نیست، این اپیزود قرار نیست تاریخی باشه بلکه در قالب داستان هایی که از این کتاب براتون تعریف میکنم میخوام شمارو با یک بعد دیگه ای از آگاهی آشنا کنم.من از مایاها و وایکینگ ها براتون میگم، از مجسمه های سنگی موآی صحبت میکنم، از چین و رواندا (Rwanda)میگم ، اما در خلال این داستان های واقعی، میخوام نگاهتون را وسیع تر کنید تا ارتباط این روایت ها را با زندگی خودتون پیدا کنید. در این ۳ اپیزود ما تحلیلی متفاوت از کتاب فروپاشی خواهیم داشت که روان، ساده و قابل درک براتون آماده کردم.  اگه آماده هستید، با داستان اول این اپیزود را شروع میکنم.

در اقیانوس آرام جنوبی، جزیره‌ای به نام ایستَر وجود داره که جزو شیلی محسوب میشه . چیزی که این جزیره را برای توریست ها جذاب میکنه وجود تندیس هایی به نام موآی  (Moai)هست که برای اولین بار در سال ۱۷۲۲ توسط کاشفان اروپایی کشف شد. اونها تعداد زیادی تندیس غول پیکر مشاهده کردن که  ارتفاع بعضی ازون مجسمه ها تا ۱۰ متر هم میرسید و این سازه‌های سنگی قطعا نشان از یک تمدن بزرگ میداد؛ تمدنی که دیگه هیچ اثری ازش نبود. جالبه که براتون بگم حدود ۸۰۰ تندیس در این جزیره وجود داشت که محققان پیش بینی میکردن برای حمل هرکدوم ازونها نیاز به ۵۰ الی ۱۵۰ نفر بود که با ابزارهایی مثل غلتک و طناب نصب شده بودن. بسیاری از این مجسمه‌ها واژگون شده بودن و باستان شناسان احتمال میدن که شاید به خاطر زمین لرزه یا شاید هم اختلافاتی که بین ساکنین جزیره  به وجود اومده بود، تندیس ها دچار این سرنوشت شده باشن. اما تحقیقات بعدی خبر از یک راز بزرگ‌ میداد ؛رازی که بالاخره مارو از دلیل فروپاشی تمدن ساکنین جزیره ایستر آگاه میکنه.

وقتی برای اولین بار کاشفان اروپایی این جزیره را کشف کردن، با تعداد زیادی ساکنین بومی اون منطقه روبه رو شدن که وضعیت معیشتی و ظاهر و سبک زندگیشون هیچ تناسبی با چنین شاهکارهای سنگی نداشت، اونها فکر کردن چطور ممکنه اون مردم گرسنه و فقیر چنین تندیس هایی خلق کنند و این موضوع باعث تعجبشون شد. پس اون تمدن باشکوه و مردم خلاقی که اینطور هنرمندانه چنین تندیس هایی خلق کردن، کجا بودن؟ چرا هیچ اثری ازون تمدن نبود؟ و راز تندیس ها مارو به پاسخ میرسونه.

طبق تحقیقاتی که بعدها باستان شناسان انجام دادن، مردم جزیره برای ساخت  تندیس ها مجبور شدن جنگل‌ها را نابود کنن تا ازین طریق بتونن سنگ‌های بزرگ را از معدن ها به عبادت‌گاه های خودشون منتقل کنند. وجود درخت های انبوه جنگل مانع انتقال سنگ ها میشد و ساکنین جزیره بدون اینکه از تبعات کارشون مطلع باشن، شروع به قطع درختان کردن تا جایی که دیگه هیچ درختی باقی نموند. وقتی اروپایی ها برای اولین بار جزیره ایستر را کشف کردن، گفته میشه، درخت زیادی وجود نداشت. خب! وقتی درختی وجود نداشته باشه به تدریج حیوانات هم از بین میرن و یا ازونجا نقل مکان میکنن چون جنگل محل زندگی حیوانات هست و سرپناه اونها محسوب میشه. علاوه براین درختان تامین کننده مواد مغذی هستن مثل میوه‌ها و بانک غذایی ساکنین جزیره هم  کم کم از بین رفت.  با از بین رفتن درخت ها، دیگه چوبی وجود نداشت و وقتی چوبی در کار نباشه، نه میشه قایقی ساخت و نبود قایق یعنی مردم دیگه نمیتونستن ماهیگیری کنن. حالا تصور کنید، با وجود ازبین رفتن درختان و فرسوده شدن خاک منطقه، دیگه محصولی برای خوردن وجود نداشت، اتفاقی که باعث شد روزهای خوش ساکنین جزیره تبدیل به یک خاطره بشه و تنها چیزی که ازش موند، همون تندیس های سنگی بود.

بنابراین از بین بردن منابع طبیعی میتونه یکی از دلایل فروپاشی یک تمدن باشه، و به همین دلیله که حافظان محیط زیست  در رسانه ها و یا جاهای دیگه مدام  در مورد تخریب منابع طبیعی هشدار میدن و خیلی از ماها فکر میکنیم این موضوع خیلی جدی نیست. تندیس های جزیره ایستر تنها برای توریست ها و سرگرم کردن ما نیست، این تندیس ها هشداری برای ماست که در استفاده از منابع طبیعی که در اختیار داریم، محتاطانه تر عمل کنیم.

حالا میریم سراغ داستان دوم، داستان تمدنی به نام مایاها که قطعا اسمش را زیاد شنیدید.  

مایاها از مشهورترین قبایل سرخپوست و خالقِ یکی از تمدن‌های بسیار پیشرفته آمریکای مرکزی در دوران پیشاکُلُمبی بود یعنی قبل از کشف کریستف کلمب!  تمدن مایا  دست‌آوردهای چشمگیری در هنر، معماری، ستاره‌شناسی و ریاضیات داشتن.

از سال ۲۵۰ تا ۹۰۰ میلادی، عصر طلایی مایاها در تاریخ بود؛ عصری که مایاها به اوج قدرت خودشون رسیدن، شهرهای بزرگ ایجاد شد و شهر باستانی تیکال که الان تبدیل به یکی از جاذبه‌های گردشگری شده، به وجود اومد.

گفته میشه توی این دوران، کیفیت زندگی مایاها به اوج خودش رسیده بود و رهبران اون زمان با تدبیر و درایت تونسته بودن رفاهی فراگیر را در بین شهروندان ایجاد کنن. اما مایاها بعد مدتی دچار فروپاشی شدن و ناگهان ازون شهرهای باشکوه کوچ کردن. بعد کوچ مایاها اقوام جدیدی شهرهای اونها را تسخیر کردن و به این ترتیب تمدن مایاها هم فقط تبدیل به یک خاطره شد.

اما چه بر سر مایاها اومده بود؟ آیا ایراد از رهبران مایاها بود یا مردم؟ بیاید به تحقیقات باستان شناسان و محققان نگاهی بندازیم تا این رازو کشف کنیم و البته ازش درس بگیریم.

همینطور که جمعیت شهر تیکال بیشتر میشد طبیعتا نیاز به مواد غذایی بیشتر احساس میشد. رهبران مایاها تصمیم گفتن که بخشی از جنگل ها را نابود کنن تا  مواد غذایی پرورش بدن. عین داستان اول که براتون تعریف کردم باز هم آسیب به جنگل‌ها مقدمه یک فروپاشی شد. اما این را هم درنظر بگیرید که در داستان مایاها ما با شهرهای پیشرفته ای مواجه هستیم که توسط رهبرانی مشخص مدیریت و رهبری میشه، یعنی بقا و نابودی یک تمدن به تصمیمات رهبران ارتباط داشت. اینجا فقط بحث هدر دادن منابع طبیعی نیست و ما بحث رهبری را هم داریم.

وقتی برای تامین غذای مردم جنگل ها نابود شد،  به دنبالش خاک جزیره هم کم کم دچار فرسایش شد و حاصلخیزی قبل را نداشت.بگذارید راجع به فرسایش هم کمی توضیح بدم. فرسایش خاک یعنی بخشی از خاک توسط آب یا یاد از زمین جدا میشه و به بخش دیگه‌ای منتقل میشه. اما ریشه درختان مانع فرسایش میشه و جلوی انتقال خاک را میگیره، حالا تصور کنید رهبران دستور قطع درختان را داده بودن و این موضوع باعث شد که خاک دچار فرسایش بشه. یعنی این خاک شسته شده وارد رودخانه ها میشد و مانع سیستم آبیاری مزارع شد. خب! نه درختی هست که مانع فرسایش بشه و نه دیگه آبی که به مزارع، آب برسونه، درنتیجه محصولات غذایی هم دیگه وجود نداشت. به خاطر این مشکل، مهم‌ترین محصول جزیره یعنی ذرت خشک شد. پس کمبود مواد غذایی یکی از مشکلات بزرگی بود که در اون زمان مایاها را تهدید میکرد. یک رهبر خوب در چنین شرایطی قطعا باید به دنبال حل مشکلاتی باشه که در اولویت باشه یعنی مشکلی که بقای مردمش را تضمین کنه، اما اولویت برای رهبران مایا چیزهای دیگه ای بود. در شرایطی که مایاها با کمبود مواد غذایی روبه رو شدن، رهبران هزینه های زیادی را صرف ساخت مجسمه های سنگی میکردن، یا به جنگ با قبایل دیگه میپرداختن. به عبارتی ساخت مجسمه سنگی و جنگ، دو کار باارزش و مهمی بود که رهبران مایاها اونو به تامین مواد غذایی ترجیح دادن. پس یکی از دلایل مهمی که باعث فروپاشی تمدن مایاها بود فقط استفاده نادرست از منابع طبیعی نبود؛ بلکه درنظر نگرفتن اولویت ها  توسط رهبران  بود.  این موضوع به خوبی نشون میده که ضعف رهبری در یک جامعه میتونه باعث فروپاشی و سقوط یک تمدن بشه. 

بیاید این موضوع را کمی کاربردی توضیح بدم. بیاید تصور کنیم که ما در زندگی شخصی خودمون رهبر قوم مایا هستیم یعنی رهبر جسم و روان خودمون، یا رهبر خونواده ای که درش زندگی میکنیم . ما  مثل ساکنین شهر باستانی تیکال،  نیاز به امنیت داریم، به صلح، آرامش، رفاه مالی، رابطه خوب، شغل مناسب و با داشتن این چیزها توی دوران طلایی خودمون قرار میگیریم. همه ما تلاش میکنیم خودمون را وارد دوران طلایی کنیم، اما ماهم اشتباه رهبران مایاها را مرتکب میشیم یعنی توانایی تشخیص اولویت ها را نداریم. هدف همه ما مشترکه یعنی داشتن زندگی خوب، اما زندگی خوب را تک بعدی میکنیم و از اولویت ها غافل میمونیم. من و شما زمانی میتونیم وارد عصر طلایی خودمون بشیم که اول اولویت ها را تشخیص بدیم. یک جایی در زندگی ما، درست مثل شهر باستانی تیکال، منابع طبیعی داره هدر میره، ما داریم برای به دست آوردن چیزی، از مهم‌ترین بخش زندگیمون غافل میشیم. منابع طبیعی ما انسان ها به نظر شما چیه؟ پول؟ رابطه عاشقانه؟

یادتونه که رهبران مایاها برای تامین مواد غذایی مجبورشدن درخت ها را قطع کنن. اگه پول و رابطه عاشقانه میوه های مزرعه های ما باشن، به نظر شما درختانی که ما برای رسیدن به میوه ها نابودش کردیم، چی هستن؟

درختان مانع فرسایش میشدن، اونها ریشه های ما بودن، پس اولین و مهمترین اولویت زندگی ما ریشه  هامونن، اگه ریشه ای در کار نباشه، محصولی در دراز مدت نیست. ریشه یعنی سلامت جسمی و روحی من، شادی و انرژی من، اراده و سلامت روان من، تا زمانی که من  به سلامت روان و جسم خودم اهمیت ندم، شاید محصولی هم به دست بیاد، اما این محصول موقتیه و به تدریج از بین میره.

چه در روابط و چه در زمینه های مالی و شغلی، اولویت اصلی با خودمون هست. اگر برای به دست آوردن پول، شغل یا داشتن یک رابطه خوب، از اهمیت و عشق دادن به خودمون یعنی ریشه هامون غافل بشیم، همه چیز را از دست خواهیم داد. رابطه ای که با باج گیری ادامه پیدا کنه، شغلی که سلامت جسمی منو به خطر بندازه و پولی که منو دچار مشکل کنه، اینها ریشه های من یعنی سلامت جسم و روان منو به خطر میندازن. و همه اینها نشون میده من رهبر خوبی برای زندگیم نبودم.

دوستان! من حتی در کورس عدالت هم سعی کردم تمام مفاهیم را وارد زندگی شخصیتون کنم و طوری مطالب را توضیح بدم که فقط جنبه تئوری نداشته باشه. داستان قوم مایا یا جزیره ایستَر میتونه در ابعاد کوچیکش ، زندگی من و شما و کشوری که درش زندگی میکنیم باشه. به همین دلیل سعیم بر این هست که کاربردِ هر داستان و روایتی که میخونم و میشنوم را در زندگی روزمره ‌ام پیدا کنم. ضعف مدیریت و رهبری، چه در زندگی شخصی و چه زندگی شغلی و روابط، باعث فروپاشی ما خواهد شد. شجاعانه رهبری زندگی خودتون را به دست بگیرید و ابتدا ریشه ها را نجات بدید، اگر ریشه  ها قوی باشن ، نه باد، نه آب نه طوفان ، نمیتونه شمارو مثل درختان از ریشه جدا کنه.

در اپیزود بعدی میخوام داستان وایکینگ‌ها را براتون تعریف کنم و راز فروپاشی این قوم را توضیح بدم. چیزی که وایکینگ ها را نابود کرد میتونه توی زندگی همه ما تکرار باشه پس ازتون میخوام اپیزود بعدی را حتما دنبال کنید.

ممنون که با ما همراه بودید.

برای خواندن همه پادکست های فروپاشی کلیک کنید.

برای خواندن همه پادکست های عدالت کلیک کنید.

همراهان عزیز Radiobina

انجمن بیا درد دل کن رادیو بینا همیشه و در هر شرایطی مشتاقانه منتظر دریافت سوالات شماست و کارشناسان رادیو بینا صبورانه پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.

لینک ورود به انجمن درد دل

psychology_.plus2@

psychology_.plus@

psychologyplusmagazine@

radiobina@

منتظر نظرات پرمهرتون هستیم.

یادآوری

هیچ کدام از محتواهای درج شده در رادیو بینا جنبه درمانی و تراپی نداشته و تنها تلنگری برای شماست که با واکاوي مشکلات خود، نسبت به درمان ریشه ای آن از یک مشاور و روان درمانگر کمک بگیرید.

 پادکست های روانشناسی

📌به انجمن رادیو بینا سر زدی؟ 

وارد وبسایت که میشی پیام ثبت نام در انجمن برات میاد و میتونی بعد ثبت نام از بخش ویرایش مشخصات ، اسمت را مستعار انتخاب کنی، ایمیلی که باهاش وارد میشی برای کسی به نمایش درنمیاد و اطلاعاتت پیش ما محفوظه. 

✅ از این به بعد میتونی هر درد دلی که داری توی انجمن برامون بنویسی.  

آموزش ثبت نام در انجمن  

رادیو بینا در زیلینک

کانال تلگرام رادیوبینا

 ما در رادیو بینا مشکلات را تراپی نمیکنیم بلکه به شما سرنخ‌هایی برای ریشه یابی مشکلات‌تان خواهیم داد.