چرا از دیدن فیلم‌های ترسناک لذت می‌بریم؟
389 نفر
دسته بندی: خودشناسی
فیلم‌های ترسناک یکی از گونه‌های فیلم است که سال‌هاست محبوبیت خود را حفظ کرده است. فیلم‌های ترسناک به طور معمول بیشترین فروش را دارند. بسیاری از شخصیت‌های آنها، از نورمَن بِیتس در فیلم روانی هیچکاک گرفته تا هانیبال لِکتِر در فیلم سکوت بره‌ها، به بخشی از تعریف فرهنگ دوران خودشان یا به‌اصطلاح روح آن زمانه تبدیل شده‌اند.
با این که بسیاری از ما با اشتیاق برای جدیدترین فیلم‌های ترسناک بلیط تهیه می‌کنیم، در زندگی روزمره از هر چیزی که ما را بترساند دوری می‌کنیم. پس چرا برای تماشای فیلمی هزینه می‌کنیم که ما را به ترس و وحشت می‌اندازد؟
بسیاری از روان‌شناس تلاش کرده‌اند به این پرسش پاسخ بدهند. ما در این مقاله، نتایح پژوهشهای آنها را مرور می‌کنیم. همچنین، در مورد تفاوت‌های فردی‌ای که موجب جذب برخی افراد به این فیلم‌ها می‌شود، صحبت می‌کنیم. در نهایت، بحث را با این تمام می‌کنیم که آیا تماشای این فیلم‌ها می‌تواند کارکرد درمانی داشته باشد.
دلایل علاقه افراد به فیلم‌های ترسناک
هیچ یک از پژوهشهای انجام‌شده به‌تنهایی نمی‌تواند همه دلایل این رفتار را توضیح بدهد زیرا وقتی کسی سراغ یک فیلم ترسناک می‌رود، احتمالاً دلایل متعددی برای این کار داشته و قصد دارد تمایلات متعددی را ارضا کند. به‌علاوه، این دلایل در افراد مختلف متفاوت است.
در ادامه، سه مورد از دلایل مطرح‌شده توسط روان‌شناسان را که علت لذت‌بخش بودن فیلم‌های ترسناک را به‌خوبی توضیح می‌دهد، با هم مرور می‌کنیم.
تجربه‌های مشاهده‌ای و تسلط بر تهدید:
ما در زندگی روزمره، با موقعیت‌های ترسناک زیاد روبرو نمی‌شویم. با این حال، اگر با چیزی تهدیدکننده و خطرناک روبرو بشویم، توجه‌مان به آن جلب می‌شود.
ماتیاس کِلاسِن (Mathias Clasen)، پژوهشگر دانمارکی که در مورد ترس تحقیق می‌کند، معتقد است که این تمایل می‌تواند ریشه در خطرات مداومی باشد که نیاکان باستانی ما در محیط زندگی‌شان تجربه می‌کردند. برای این که انسان‌های دوران باستان از شکارشدن خودشان توسط یک حیوان بزرگ‌تر و خطرناک‌تر جلوگیری کنند، به هوشیاری مداوم نیاز داشتند.
این تجربه‌های خیلی قدیمی به ما یک دستگاه شناسایی تهدید هدیه داده است که بسیار واکنشی بوده و اغلب اوقات به صورت ناخوداگاه عمل می‌کند. چون فیلم‌های ترسناک موقعیت‌های تهدیدآمیز را به‌خوبی شبیه‌سازی می‌کنند، واکنش هیجانی ما به این فیلم‌ها شبیه به واکنش احتمالی ما به تهدیدهای زندگی واقعی است.
البته، از آن‌جا که ما به اندازه انسان‌های اولیه با تهدیدهای واقعی روبرو نمی‌شویم، تماشای فیلم‌های ترسناک به عنوان یک تجربه جدید دستگاه تهدیدیاب ذاتی ما را وادار به فعالیت می‌کند. همچنین، تجربه ترس در یک دنیای ساختگی هیچ خطری برای ما ندارد و می‌تواند بارها و بارها تکرار شود.
تماشای این فیلم‌ها یک جنبه دیگر هم دارد. بعد از تماشای یک فیلم ترسناک، افراد احساس می‌کنند موفقیتی کسب کرده و بر خطرات مشاهده‌شده تسلط پیدا کرده‌اند. این باعث می‌شود که آنها در مواجهه با موقعیت‌های تنش‌زای زندگی واقعی به توانایی‌های خودشان اطمینان بیشتری پیدا کنند.
نظریه انتقال تهییج:
یکی از اولین نظریه‌های روان‌شناسی که علت علاقه افراد به فیلم‌های ترسناک را توضیح می‌دهد «نظریه انتقال تهییج» است. این نظریه توسط روان‌شناس آلمانی دولف زیلمَن (Dolf Zillmann) مطرح شد. بر اساس این نظریه، فیلم‌های ترسناک با ترسی که ایجاد می‌کنند، موجب برانگیختگی شدید اندام‌های بدن می‌شوند؛ وقتی فیلم تمام می‌شود، این حالت هیجانی فروکش می‌کند و به بیننده احساس آرامش، لذت و سرخوشی می‌دهد.
مطالعات بعدی درستی این نظریه را حداقل در مورد بینندگان مرد تأیید کردند. برای مثال، یک مطالعه نشان داد که در طول تماشای یک فیلم ترسناک، هر چه شرکت‌کنندگان مرد هیجان و فشار روانی شدیدتری را تجربه کردند، در پایان فیلم بیشتر خوشحال بودند.
جستجو در جنبه‌های تاریک بشریت:
یک مطالعه دیگر نشان داد که تماشای فیلم‌های ترسناک حس کنجکاوی ما را در مورد جنبه‌های تاریک انسان ارضا می‌کند.
جامعه می‌خواهد که ما در زندگی عادی به‌ندرت با جنبه‌های شیطانی و ترسناک بشریت روبرو بشویم. ما هم برای انطباق با جامعه، جنبه‌های تاریک‌مان را سرکوب می‌کنیم. اما تماشای فیلم‌های ترسناک به ما اجازه می‌دهد تا ماهیت شرورانه انسان را در خودمان و دیگران مشاهده کرده و در محیطی ایمن با آن دسته و پنجه نرم کنیم.
چه کسانی به فیلم‌های ترسناک علاقه دارند؟
همه افراد به فیلم‌های ترسناک علاقه ندارند. در حقیقت، افراد بسیاری هستند که تا جای ممکن از این نوع فیلم‌ها فاصله می‌گیرند. روان‌شناسان معتقدند علاقمندی افراد به فیلم‌های ترسناک را می‌توان بر اساس میزان هیجان‌طلبی، توانایی همدلی، و جنسیت آنها پیش‌بینی کرد.
افرادی که به دنبال هیجان هستند:
نتایج بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد افرادی که هیجان‌طلبی بالایی دارند از ترس لذت می‌برند. هیجان‌طلبی تمایل به جستجو برای تجربه‌های نو، پرخطر، و چالش‌برانگیز است. وقتی این افراد چیزهایی را تجربه می‌کنند که هیجانات آنها را به شدت تحریک می‌کند، حتی اگر آن تجربه‌ها منفی باشد، احساس خوبی به آنها دست می‌دهد. در نتیجه، تماشای فیلم‌های ترسناک برای افراد هیجان‌طلب لذت‌بخش‌تر است.
کسانی که سطح همدلی پایینی دارند:
گروه دوم افرادی هستند که از طریق مشاهده به‌سختی می‌توانند هیجانات دیگران را درک کنند و با آنها همدلی کنند. این افراد از فیلم‌های ترسناک بیشتر لذت می‌برند چون کمتر تحت تأثیر رنجی قرار می‌گیرند که در فیلم به تصویر کشیده می‌شود. اما کسانی که قدرت همدلی بالایی دارند تمایل کمتری به تماشای فیلم‌های ترسناک دارند چرا که گاهی نمی‌توانند درد و رنج شخصیت‌های این نوع فیلم‌ها را تحمل کنند.
آنهایی که به جنسیت مذکر تعلق دارند:
جنسیت بهترین عامل پیش‌بینی‌کننده علاقه یک فرد به فیلم‌های ترسناک است. علاقه مردها به فیلم‌های ترسناک و خشن بسیار بیشتر از زن‌ها است. شاید علت آن این باشد که زن‌ها به طور معمول ترس‌ها و اضطراب‌های بیشتری را در زندگی واقعی تجربه می‌کنند. علاوه بر این، آنها حساسیت انزجاری بیشتری نسبت به مردها دارند، یعنی به‌سختی می‌توانند صحنه‌های چندش‌آور مثل دیدن خون را تماشا کنند.
آیا تماشای فیلم‌های ترسناک می‌تواند کارکرد درمانی داشته باشد؟
محققان به نتیجه رسیده‌اند که تماشای فیلم‌های ترسناک به درمان اضطراب و ضربه‌های روحی کمک می‌کند.
برای مثال، نتایج یک مطالعه جدید نشان می‌دهد کسانی که فیلم های ترسناک نگاه می‌کردند، در دوران همه‌گیری کووید-19 فشار روانی کمتری را تجربه کردند؛ و آنهایی که طرفدار زیرگونه آخرالزمانی فیلم های ترسناک بودند برای موج‌های بعدی همه‌گیری آمادگی بیشتری داشتند.
پس می‌توانیم بگوییم کسانی که فیلم های ترسناک تماشا می‌کنند توانایی خود را برای مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا تقویت می‌کنند. اگر این طور باشد، متخصصان سلامت روان می‌توانند از فیلم های ترسناک و هر نوع رسانه ترسناک دیگر برای درمان بیماران خود استفاده کنند. مقاله فوق در مجموعه رادیو بینا تهیه و تنظیم شده است؛ برای مطالعه بیشتر می توانید از مقالات خودشناسی ما هم دیدن فرمایید.
منبع :
خانه
دوره
پادکست
کتاب
انجمن
نظرات
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند