تاثیر شگفت انگیز مراقبه بر روی مغز

1402-6-3 2166 نفر

دسته بندی: پادکست روانشناسی > پادکست نوروسایکولوژی [هفتگی و رایگان]

تاثیر شگفت انگیز مراقبه بر روی مغز

به استناد از بخش وبلاگ مجله سایکالوژی تودی میلیون‌ها نفر در سراسر جهان برای دستیابی به آرامش مدیتیشن انجام می‌دهند و این عمل را به عنوان دارویی جامع برای رشد سلامت جسمانی و روانی خود می‌بینند. بسیاری از دانشمندان نیز با مورد مطالعه قرار دادن تاثیر مدیتیشن بر مغز متوجه شده‌اند که این عمل روی مکانیسم‌های عصبی سیستم مغزی تاثیر می‌گذارد.

درست است که مدیتیشن تمرکز را تا حد زیادی افزایش می‌دهد و استرس را کم می‌کند؛ اما یک درمان جامع نیست. در این مطلب از رادیوبینا، تاثیر مراقبه بر روی مغز را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

مدیتیشن یا مراقبه چیست؟

مدیتیشن یا مراقبه به معنای آگاهی لحظه به لحظه از حالت‌های درونی فرد و محیط اطراف است و از مزایای آن، کاهش قابل توجه استرس و افزایش انگیزه برای ادامه زندگی و انجام فعالیت‌های روزمره، است. آگاهی ذهنی می‌تواند به بهبود روانی و جسمی کمک کند؛ اما این به هیچ وجه درمان جامعی نیست و حتی ممکن است برای برخی افراد هیچ سودی به همراه نداشته باشد. علی‌رغم پیشرفت‌های چشم‌گیر در دو دهه گذشته، تحقیقات درباره آگاهی ذهنی هنوز با چالش‌های مختلفی روبه‌رو است. مدیتیشن یا مراقبه، شامل چهار تمرین اصلی است:

• 
  
• 1.      تمرکز دقیق: این مرحله شامل تنفس عمیق و اسکن بدن است.
• 2.      مشاهده عمیق: این مرحله شامل مرور افکار و اتفاقات بدون تمرکز بر آنهاست.
• 3.      تمرینات مبتنی بر حرکت: این مرحله نیز شامل انجام حرکات یوگا یا پیاده‌روی آرام است.
• 4.      تمرینات غیررسمی: پس از گذراندن مراحل ذکر شده، به زندگی روزمره خود بپردازید.

با انجام تمرینات ذکر شده، افراد می‌توانند درک بهتری از عملکرد ذهن خود پیدا کنند، توانایی پاسخ به جای واکنش شدید به شرایط بحرانی را بهبود دهند و ارتباط عمیق‌تری با دیگران برقرار کنند.

چطور مغزتان را سیم کشی کنیم!؟

در هنگام مراقبه، چه اتفاقی در مغز می‌افتد؟

در طول مراقبه، به ویژه مراقبه ذهنی، چندین تغییر کلیدی در مغز رخ می‌دهد:

افزایش فعالیت در قشر پیشانی: 

در هنگام مراقبه، هیپوکامپ که در تشکیل حافظه و تنظیم احساسات نقش دارد، فعال‌تر می‌شود. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که مدیتیشن می‌تواند به رشد نورون‌های جدید در این منطقه کمک کند.

چگونگی تاثیر مدیتیشن بر مغز

از جمله تاثیرات مدیتیشن بر مغز، می‌توان به کاهش فشار خون و استرس ادراکی و افزایش ضربان قلب اشاره نمود. همچنین نشان داده شده است که مراقبه در مدیریت درد مفید است. تجربه درد دارای جنبه‌های فیزیکی و عاطفی است.  

اگرچه ما نمی‌توانیم از تأثیرات فیزیکی درد بر روی بدن فرار کنیم؛ اما جنبه روانی آن از طریق مدیتیشن کاهش پیدا خواهد کرد. به عنوان مثال، افرادی که به بیماری مزمنی مانند فیبرومیالژیا (یک سندرم درد عضلانی- اسکلتی) مبتلا هستند، می‌توانند به تدریج به محرک‌های مرتبط با درد نزدیک شوند، که می‌تواند به کاهش واکنش به سیگنال‌های محیطی مرتبط با درد کمک کند.

مدیتیشن بر همه قسمتهای مغز تاثیر دارد

مدیتیشن می‌تواند مشابه با خواب عمل کند و تأثیرات بازسازی‌کننده‌ای بر عملکرد مغز داشته باشد. مغز یک ارگان فوق‌العاده انعطاف‌پذیر است که به فعالیت‌هایی که انجام می‌دهید، پاسخ می‌دهد. هر چه بیشتر یک چیزی را تمرین کنید، آن منطقه بیشتر توسعه می‌یابد.

مغز شما از طریق اتصالات عصبی توسعه می‌یابد. نورون‌ها، سلول‌های پردازش اطلاعات در مغز شما، برای ایجاد مسیرهای عصبی که مسئول تفکر، احساسات و اعمال شما هستند، به یکدیگر متصل می‌شوند.

زمانی که به صورت مکرر یک فعالیت را انجام می‌دهید، اتصالات عصبی مرتبط را تقویت می‌کنید که منجر به توسعه مناطق مرتبط در مغز می‌شود؛ به عنوان مثال، اگر شما یک راننده تاکسی باشید که به طور مداوم در مسیرهای مشخصی رانندگی می‌کنید، در واقع اتصالات عصبی که توانایی استدلال مکانی مغز را توسعه می‌دهند را تقویت می‌کنید. همین فرآیند در هنگام مدیتیشن هم اتفاق می‌افتد.

هر چند تحقیقات در مورد مدیتیشن و مراقبه ذهنی هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارند، تعدادی از مطالعات ابتدایی نشان داده‌اند که مدیتیشن ذهنی ممکن است منجر به افزایش چگالی ماده خاکستری در هیپوکامپوس و سایر مناطق جلویی مغز شود. افزایش در ماده خاکستری، به یادگیری، شناخت و تقویت عملکرد حافظه کمک می‌کند.

برنامه ریزی ضمیر ناخودآگاه در خواب

فواید مدیتیشن برای مغز و خلق و خو

یکی دیگر از مزایای جذاب مدیتیشن یا مراقبه ذهنی این است که می‌تواند سامانه عصبی سمپاتیک شما، یعنی پاسخ مبارزه یا فرار، را غیرفعال کند. وقتی با یک تهدید مواجه می‌شوید، سامانه عصبی سمپاتیک فعال می‌شود و هورمون‌های استرسی را آزاد می‌کند که به شما در فرار یا مبارزه کمک می‌کند. پس از اینکه خطر دفع شود، سامانه عصبی پاراسمپاتیک فعال می‌شود و به شما اجازه استراحت و آرامش می‌دهد.

از طریق مدیتیشن، در واقع سامانه عصبی سمپاتیک خود را غیرفعال و شاخه پاراسمپاتیک را فعال می‌کنید. مطالعات اولیه نشان داده‌اند که از طریق این تمرین در طول زمان می‌توان به کاهش درد، افسردگی، استرس و اضطراب کمک کرد. آرام کردن سامانه عصبی سمپاتیک از طریق مدیتیشن می‌تواند واکنش‌پذیری عاطفی شما را نیز کاهش دهد.

ساده‌ ترین راه برای شروع مدیتیشن

برای شروع مدیتیشن، یک مکان آرام و راحت انتخاب کنید، سپس در یک جای راحت بنشینید یا دراز بکشید. می‌توانید از یک پتو یا صندلی استفاده کنید، درواقع نکته کلیدی این است که یک وضعیت ثابت داشته باشید و هیچ تنش و فشاری آرامش شما را تهدید نکند. مدت زمان مدیتیشن خود را مشخص کنید، برای شروع ۵ تا ۱۰ دقیقه زمان مناسبی است.

چشم‌های خود را ببندید و چند نفس عمیق بکشید و روی نحوه تنفس خود تمرکز کنید. با خودتان مهربان باشید و سعی کنید افکار منفی و سمی را از ذهنتان بیرون بریزید. مدیتیشن به معنی رسیدن به یک نتیجه خاص نیست؛ بلکه، به معنای حاضر بودن در لحظه است. پیوستگی امر مهمی است. سعی کنید هر روز در همان زمان مشخصی مدیتیشن کنید، ساعتی که صبح، در حین استراحت یا قبل از خواب است. هر چه بیشتر تمرین کنید، بهره‌برداری‌تان بیشتر می‌شود.

به یاد داشته باشید که مدیتیشن یک مهارت است که نیاز به تمرین دارد. با جلسات کوتاه شروع کنید و با گذر زمان مدت زمان را تدریجاً افزایش دهید.

بخشش، باعث تغییر مغز می شود

تفاوت مراقبه و مدیتیشن

• مراقبه به معنای توجه آگاهانه به لحظه حاضر و تجربیات فوری است. در مراقبه، تمرکز بر تجربیات لحظه‌ای شما، احساسات، تفکرات و حوادثی است که در حال حاضر در ذهن و واقعیتتان رخ می‌دهند.
• هدف اصلی مراقبه، افزایش آگاهی از تجربیات فوری و تمرکز بر لحظه حاضر است. این مفهوم به شما کمک می‌کند که در لحظه زندگی کنید.

• مدیتیشن یک تمرین روحی است که ممکن است با استفاده از تکنیک‌های مختلف صورت بگیرد. این تمرین می‌تواند شامل تمرکز بر نفس، تصویرسازی، تکرار مناجات و سایر فرآیندها باشد.
• هدف اصلی مدیتیشن، خلق یک وضعیت آرامش‌بخش و تمرکز عمیق‌تر بر ذهن و بدن است. ممکن است مدیتیشن به شما کمک کند به حالتی از استراحت، آرامش و تمرکز دست پیدا کنید.

مقابله با افکار منفی [روش های علمی و اصولی]

تغییرات مغز در قبل و بعد از ۱۰ دقیقه مدیتیشن

مدیتیشن در دنیای شلوغ امروز، راهگشا است

شش تغییر که مدیتیشن می تواند بر مغز ایجاد کند

آیا مدیتیشن می تواند به اعتیاد کمک کند؟

تاثیر مدیتیشن بر مغز کودکان

سخن آخر

سوالات