افزایش قدرت ذهنی در برابر چالش ها

چالش‌ها بخشی از زندگی ماست و دور شدن از آن گریزناپذیر است؛ زیرا گاهی بنا به هر دلیلی موانعی برای ما به وجود می‌آید که دائما قدرت درونی ما را مورد آزمایش قرار می‌دهد. شاید بارها و بارها این جمله را شنیده و دیده باشید که موانع و مشکلات در زندگی هر فردی ممکن است به وجود آید، اما آنچه که ما را متمایز و چه بسا قوی می‌کند، نحوه برخورد ما با موانع و چالش‌هاست.

نکته اینجاست که ما دوست داریم همیشه بتوانیم چالش‌های جدید زندگی را کنترل کنیم، اما گاهی اوقات اصلا قابل کنترل نیست و افسار از دست‌مان در می‌رود. با توجه به اینکه مغز ما به طور طبیعی مایل است در هر زمان نسبت به اوضاع کنترل داشته باشد و عدم کنترل نوعی ترس و ناامنی را به ما القا می‌کند، گاهی پیش می‌آید که نتوان از چالش‌ها با موفقیت عبور کرد. حالا با این مقدمه قصد داریم به بیان راه‌حل‌ها و روش‌هایی بپردازیم که منجربه افزایش قدرت ذهنی ما در برابر چالش ها می‌شوند.

قدرت ذهنی ما همیشه مورد آزمایش و محک قرار می‌گیرد. برای مثال ممکن است شغل خود را از دست بدهید، در سوگ فقدان عزیز خود به سر ببرید یا به خاطر مشکلات مالی در شرایط سختی باشید و هیچ راهی برای گریز از این شرایط وجود ندارد و باید با شرایط فعلی دست‌و‌پنجه نرم کنید. اینکه دقیقا قدرت ذهنی چیست تعریف‌های متعددی برای این حالت وجود دارد.

برخی قدرت ذهنی را نوعی تاب‌آوری عاطفی بیان می‌کنند که به روشی سالم فرد در مقابل استرس‌ها و چالش‌ها مقاومت می‌کند. در حقیقت این حالت به قدرت و نحوه مواجه شدن ما با مشکلات و فشارهایی که در زندگی به دلایل مختلف مثلا زیست‌محیطی و شرایط اجتماعی برای ما به وجود می‌آید، اشاره دارد.

هر چقدر بیشتر روی قدرت ذهنی ‌و تاب‌آوری خود کار کنیم و آن را پرورش دهیم میزان رضایت ما از زندگی بیشتر می‌شود و به دنبال آن سلامت روان ما در مواجه با مشکلات نیز تضمین خواهد شد.

افزایش قدرت ذهنی اهمیت دارد؛ زیرا زمانی که برای رسیدن به اهداف تلاش می‌کنیم، تاب‌آوری و قدرت ذهنی بالا به ما کمک می‌کند تا استرس‌های ما کاهش یابد. همچنین به ما کمک می‌کند تا میزان رضایت از خود در مواقعی که شرایط غیر عادی است راحت‌تر با موضوع کننار بیاییم و این میزان موفقیت را افزایش می‌دهد و به مراتب سلامت روان ما کمتر تهدید می‌شود. معمولا وقتی که ذهن ما برای برخورد با موانع آمادگی داشته باشد، نه‌تنها خلاقانه‌تر عمل خواهیم کرد، بلکه کمتر فشار ناشی از موقعیت را نشر می‌دهیم.

این نکته را نیز در نظر دلشته باشید که قدرت ذهنی قابلیت افزایش دارد و به مرور زمان می‌توان آن را پرورش داد. کلید افزایش قدرت ذهنی در تمرین مراقبت از خود و واگویه درونی دلسوزانه با خود است.

 ما با گذراندن دوران سخت، انعطاف‌پذیری خود را افزایش می‌دهیم. مثلا برای بررسی میزان تاب‌آوری خود می‌توانید یک چالش بزرگی که در گذشته پشت سر گذاشته‌اید را در نظر بگیرید و خودتان را به خاطر عبور از آن شرایط و به خاطر هر کاری که انجام داده‌اید، تشویق کنید.

بسیاری از ما از این موضوع آگاه هستیم که چگونه می‌توانیم قدرت بدنی ایجاد کنیم، اما درباره کنترل و مدیریت ذهنی و افزایش قدرت آن، اغلب با سردرگمی مواجه هستیم. در ادامه سه راز افزایش قدرت ذهنی را آورده‌ایم:

برخی در حوزه تحقیق درباره عصب‌های مغزی بیان می‌کنند که انسان در طول یک روز ۷۰ هزار فکر می‌کند. این بدان معناست که شما 70000 فرصت دارید که یا خود را قوی‌تر کنید یا خود را از بین ببرید.

 افکار شما تا حد زیادی بر احساس و رفتار شما تأثیر می‌گذارد.  در واقع، مونولوگ درونی شما تمایل به تبدیل شدن به یک پیشگویی خودسازنده دارد.  فکر کردن به چیزهایی مانند "من هرگز برای این شغل استخدام نخواهم شد" یا "هیچ کس هرگز به من گوش نمی‌دهد" می‌تواند رفتار شما را به گونه‌ای تغییر دهد که این پیش‌بینی‌ها به واقعیت تبدیل شود.

جایگزین کردن افکار بیش از حد منفی با افکار واقعی‌تر را تمرین کنید. وقتی متوجه می‌شوید که فکر می‌کنید "من یک بازنده هستم و هرگز به چیزی نمی‌رسم"، به خود یادآوری کنید که افکار شما لزوماً درست نیستند.

از خود بپرسید، "به دوستی که این را در مورد خودش گفته چه بگویم؟" و سپس، آن کلمات محبت‌آمیز و ملایم را به خودتان بگویید.

نباید اجازه دهید که احساسات شما قدرت ذهنی شما را کاهش دهند. در حالی که گاهی اوقات بد خلقی هیچ اشکالی ندارد، گیر افتادن در یک شیب تند و منفی می‌تواند یک مسیر لغزنده باشد، غم و اندوه می‌تواند منجر به ترحم به خود شود، عصبانیت ممکن است به تلخی تبدیل شود و اضطراب خفیف و خاموش می‌تواند به ترس فلج‌کننده تبدیل شود.

 بسیاری از مشکلات ناشی از تمایل ما برای اجتناب از ناراحتی است.  برای مثال، افرادی که از شکست می‌ترسند، اغلب از چالش‌های جدید برای جلوگیری از اضطراب استفاده می‌کنند.  با این حال، اجتناب از ناراحتی عاطفی معمولا یک راه‌حل کوتاه‌مدت است که در طولانی‌مدت به مشکلات بزرگ و جدی‌تری تبدیل می‌شود.

 در مورد اینکه چگونه احساسات شما بر زندگی شما تأثیر می گذارد، آگاهی ایجاد کنید.  تصمیم بگیرید که کنترل احساسات خود را در دست بگیرید تا آنها شما را کنترل نکنند.  با احساسات ناخوشایند خود نیز روبه‌رو شوید و مسئولیت زندگی خود را به عهده بگیرید.  هرچه بیشتر تاب‌آوری در ناراحتی را تمرین کنید، اعتماد به نفس بیشتری نسبت به توانایی خود در پذیرش چالش‌های جدید به دست خواهید آورد.

تا زمانی که رفتارهای خودتخریبی دارید، نه تنها تلاش شما هدر می‌رود، بلکه اعتماد به نفس شما کم می‌شود و قدرت ذهنی شما تحلیل می‌یابد. مثلا بیشتر مردم چند عادات بد دارند، مدام از رییس خود شکایت می‌کنند، از خودگذشتگی و مهربانی بی‌مورد تنها برای راضی نگه داشتن دیگران. چنین عاداتی می‌تواند تلاش شما خراب کند و در انتها نتیجه عکس حاصل شود. این موارد فقط باعث می‌شود تا از نظر ذهنی بیشتر خسته شوید و پیشرفتی در مسیر رسیدن به اهداف‌تان حاصل نشود.

افکار ناخواسته می‌توانند باعث ناامیدی و استرس شوند.در وهله اول در نظر بگیرید که شما تنها نیستید که می‌خواهید این افکار را تغییر دهید و دچار چالش و اضطراب شوید، اما با کنترل و مدیریت ذهن خود می‌توانید تا حد زیادی طرز فکر خود را تغییر دهید و راحت‌تر با شرایط مواجه شوید. از راهکارهای زیر کمک بگیرید:

برای مدیریت ذهن قبل از تغییر باید تفکرات بی‌مورد و ناخواسته را بشناسید. تقریبا همه ما هرازگاهی افکار دلسردکننده و مزاحم را تجربه می‌کنیم، اما باید آن‌ها را بشناسیم و در نظر بگیریم که این افکار به همان سرعتی که می‌آیند، به همان سرعت گذرا هستند.

پذیرش افکار منفی حتی می‌تواند کمک کند تا سرنخ‌هایی از چگونگی بروز آن نیز دست یابید. پذیرش افکار منفی یا بهتر است بگوییم ترس‌های ما این امکان را به ما می‌دهد تا با آن مقابله کنیم  و به خود یادآور شویم که برای بروز این افکار منفی ما مقصر نیستیم.

اگر درمورد مدیریت افکار به راهنمایی بیشتری نیاز دارید، مقاله "راهکارهای مدیریت افکار" را مطالعه کنید.

یک روش عالی برای مدیریت ذهن و دور کردن افکار منفی، مراقبه یا مدیتیشن است. این شیوه به کنترل ذهن به مرو  زمان و با تنفس عمیق کمک می‌کند. البته یک موضوع مهم درباره مراقبه این است که واقعا ذهن شما را خالی و سبک می‌کند، به شرطی که روی آن پایبند باشید و مدام انجام دهید. مدیتیشن مزایای دیگری فراتر از بهبود کنترل آگاهی شما دارد و می‌تواند شدت احساسات منفی و استرس را کاهش دهد، انعطاف‌پذیری و شفقت را تقویت کند و حتی به زوال عقلی نیز کمک کند.

برای اطلاعات بیشتر درمورد تاثیرات مراقبه بر مغز، پادکست زیر را گوش کنید:

خودگویی می‌تواند روی کنترل و مدیریت ذهن تاثیر بگذارد، یعنی به خود یادآوری کنید که اگر در حال حاضر درگیر مواجهه با یک چالش هستید، آنقدر از نظر ذهنی قدرتمند هستید که می‌توانید با موانع و مسائل بزرگتر از این نیز روبه‌رو شوید.

 ایجاد یک چارچوب مثبت یکی دیگر از استراتژی‌های ارزیابی مجدد است که می‌تواند به شما کمک کند تا کنترل ذهنیت خود را دوباره به دست آورید. مثبت‌اندیشی به این معنا نیست که وانمود کنید هیچ مشکلی وجود ندارد، مشکلات را نادیده بگیرید یا راه‌حل‌های مفید را در نظر نگیرید. چارچوب‌بندی مجدد نتیجه واقعی یک موقعیت را تغییر نمی‌دهد، اما می‌تواند احساس شما را نسبت به شرایط خود تغییر دهد.

آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که چه کسی مسئول تصمیم‌گیری در ذهن شماست؟! عوامل زیادی دخیل هستند، اما کنترل ذهن شما بیش از آنچه تصور می‌کنید در این موضوع تاثیر دارند. برای افزایش قدرت ذهنی نیاز است تا به خوبی روی آن کنترل داشته باشید. هر فردی به طور طبیعی درجاتی از خود کنترلی را دارد که معمولا روی احساسات، افکار، اهداف و برنامه‌های او تاثیر می‌گذارند. فقدان و عدم کنترل ذهن می‌تواند مسبب بسیاری از بحران‌ها و مشکلات روحی و روانی شود. بیشتر احساسات و افکار و حتی تصمیمات انسان از عصب‌های مغزی موجود در قسمت قشر پیشانی ناشی می‌شود. حالا برای اینکه بتوانیم کنترل ذهن خود را به دست بگیریم و در مواجهه با بحران‌های احتمالی تاب‌آوری و مقاومت بیشتری داشته باشیم، انجام روش‌های زیر می‌تواند کمک‌کننده باشد.

یکی از مکانیسم‌های طبیعی و رفتاری ما برای کنترل ذهن و افزایش قدرت آن انگیزه است. مغز با تقویت مثبت توانایی خود را برای ادامه دادن به مسیر و مقاومت در برابر ناکامی‌ها و چالش‌ها افزایش می‌دهد. یکی از راه‌های افزایش کنترل و مدیریت ذهن، داشتن چندین مکانیسم مثبت که بلافاصله با افکار منفی جایگزین شوند. راه دیگر این است که اهداف را آگاهانه بسازیم، به طوری که روی افکار خروجی خود تسلط داشته باشید. همراهی با افراد همسو هم‌فکر نیز می‌تواند به بیشتر شدن قدرت ذهنی و حفظ انگیزه جمعی کمک کند.

گاهی ما برای حفظ انگیزه و کنترل ذهن نیاز داریم کمی به خود استراحت دهیم. این استراحت میتواند به ذهن کمک کند تا متوجه شود در کجای کار قرار دارد و بتواند در برابر مشکلات مقاومت داشته باشد، بدون اینکه دچار آسیب روحی و روانی شود.

گاهی برای کنترل ذهنی نیاز است که از ترفند و روش تصور کردن استفاده کنید تا تصاویر ذهنی بسازید. مثلا دراز بکشید، چند تنفس عمیق دم و بازدم را امتحان کنید و همگام با تنفس عمیق صحنه آرامش‌بخشی را در ذهن خود ایجاد و تصور کنید. ۱۰ تا ۱۵ دقیقه را صرف لذت بردن از صحنه آرامی که در ذهن خود کرده‌اید، کنید.

نوشتن افکار در طولانی‌مدت کمک می‌کند تا روی ذهنیت خود کنترل داشته باشید. برای کاهش میزان شدت افکار و حتی بحرانی که در آن هستید، می‌توانید از ترفند نوشتن کمک بگیرید.  به چالش کشیدن و پذیرش مستقیم ناراحتی ممکن است کمی هولناک به نظر برسد، اما انتقال این احساسات و افکار روی کاغذ به شما امکان می‌دهد تا حدودی غیرمستقیم آنها را تصدیق کنید.

برای ایجاد انعطاف‌پذیری و افزایش قدرت ذهنی خود در مواقع سختی کافی است استراتژی‌های زیر را دنبال کنید:

در طول روزی که با بحران و چالشی مواجه شده‌اید، از خود بپرسید که چه احساسی دارید، اگر احساس اضطراب، ناراحتی یا خوشحالی دارید، آن را به خود بگویید؛ زیرا بدون بررسی ذهنی نمی‌توانید چیزی به خود بدهید.

اگر نگران هستید که به همسرتان توهین کرده‌اید یا آنطور که می‌خواهید با فرزندتان صبور نبوده‌اید، سعی کنید مهربانی به خود را تمرین کنید. هدف این است که منتقد درونی خود را ساکت کنید و با خودتان مهربان و ملایم باشید، همانطور که دوست دارید.

 با چالش مواجه شده‌اید؟  یک نفس عمیق بکشید و از خود بپرسید که آیا این یک فاجعه واقعی است یا یک ناراحتی است. ما اغلب ناراحتی‌ها را به عنوان فاجعه تعبیر می‌کنیم، این تمایز می‌تواند مفید باشد؛ زیرا اگر ناراحت‌کننده است، می توانید شروع به حل مسئله و طوفان فکری خود کنید.  به سایر زمان‌های زندگی‌تان نگاهی بیندازید که توانسته‌اید مشکلات را با موفقیت حل کنید.

زمانی که افسرده یا مضطرب هستید، کارهایی که دوست ندارید را انجام ندهید، اما به جای اینکه به کلی کار را به تعویق بیندازید، برای کارهای کوچک و اهداف کوچکتر اقدام کنید. تمرین براشتن گام‌های کوچک نه تنها منجربه کاهش اضطراب می‌شود، بلکه می‌تواند موجب افزایش قدرت ذهنی شود و خلق‌وخوی شما را بهبود ببخشد.

افزایش قدرت ذهنی در برابر چالش ها نیاز به تمرین و ممارست دارد. در اینجا متوجه شدیم که برای تاب‌آوری در برابر هر نوع مانعی باید در وهله اول آن را بپذیریم، ذهن خود را کنترل کنیم و مهم‌تر از همه به خودشناسی برسیم. هر چقدر توان ذهنی ما در برابر هر نوع مساله‌ای بیشتر باشد، کمتر دچار بیماری‌های روحی و روانی خواهیم شد و بیشتر به رضایت از خود می‌رسیم.

برای استفاده از قدرت ذهن و افزایش رضایت از زندگی و مواجه بهتر با بحران‌های زندگی، بهتر است در وهله اول افکاری که وارد ذهن ما می‌شوند کنترل کنیم.

بله، برای دور کردن افکار منفی کافی است تمرین کنید، مراقبه را امتحان کنید و با افکار روبه‌رو شوید.

افزایش قدرت ذهنی دقیقا مساوی است با تاب‌آوری و سازگار شدن افراد با شرایط غیرمعمول و اصطلاحا چالش و بحران.

 منابع:

 منتظر نظرات پرمهرتون هستیم. هیچ کدام از محتواهای درج شده در رادیو بینا جنبه درمانی و تراپی نداشته و تنها تلنگری برای شماست که با واکاوي مشکلات خود، نسبت به درمان ریشه ای آن از یک مشاور و روان درمانگر کمک بگیرید.